Genel Bilgi, Genetik Değişiklikler/ Etken Faktörler
Proksimal spinal müsküler atrofiler, omurilik ve beyin sapı çekirdeğindeki alt motor nöronların dejenerasyonu ve kaybından kaynaklanan ilerleyici kas güçsüzlüğü ile karakterize bir grup nöromüsküler bozukluktur. Hastalığın başlangıç yaşı ve şiddetine göre dört alt tip tanımlanmıştır: altı aydan önce başlayan en şiddetli form olan tip 1 (SMA1); 6 ila 18 aylık arasında başlayan tip 2 (SMA2), çocukluk ve ergenlik arasında başlayan tip 3 (SMA3) ve yetişkin başlangıcında en az şiddetli olan tip 4 (SMA4). Tüm tipler, özellikle alt ekstremite ve solunum kaslarını etkileyen kas zayıflığı ve değişen şiddette atrofi ile karakterizedir. Zayıflık neredeyse her zaman simetrik ve ilerleyicidir. Skolyoz, kas retraksiyonları ve eklem kontraktürleri ortaya çıkabilir. Kabızlık ve gastroözofageal reflü sık görülür.
Hastalık belirgin olarak SMN proteini sentezleyen SMN1 ve SMN2 geninde gerçekleşen mutasyonlardan kaynaklanır ve SMN proteini üretemezler. Bunun sonucunda motor nöron sinirleri beslenemez hale gelir ve istemli kasların çalışmasında sorunlar meydana gelmektedir.
Belirti ve Semptomlar
Kişiden kişiye değişebileceği gibi genelde görülen belirtiler aşağıdaki gibidir.
- Kas güçsüzlüğü,
- Zihinsel gerilik
- Tendon reflekslerinde gerileme
- Mikrosefali (baş ve çevresinin normalden küçük olması durumu)
- Alt ekstremite amyotrofisi (çizgili kas telinin yok olmasıyla sonuçlanabilen hacim azalması)
- Skolyoz
- Hemiparezi/ kısmi felç
- Solunum güçlüğü
- EMG anormalliği –elektromiyografi (EMG) kas hastalığının, hasar bulunan sinirin tespitinde kullanılan görüntüleme yöntemi
- Kabızlık, gasroözofageal reflü
Genetik Görülme Sıklığı
Her 30.000 kişiden 1’inde görülüyordur.
Kalıtım Paterni/ Deseni
Otozomal resesif olarak kalıtılır. Bu sebeple hasta bireyin biyolojik anne ve babasında mutasyona uğramış ilgili genin bir kopyası taşınıyor demektir. Taşıyıcı olan ebeveynler hasta değillerdir veya herhangi bir belirti göstermezler.
Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler
Teşhis ve tanı hastanın tıbbi özgeçmişi ve muayeneye dayanmaktadır. Aynı şekilde yapılan genetik testlerle doğrulanabilmektedir. Elektromiyografi (EMG) kas hastalığının, hasar bulunan sinirin tespitinde kullanılan görüntüleme yöntemi ve kas biyopsisi yapılabilmektedir. Ayırıcı teşhis arasında amiyotrofik lateral skleroz, konjenital kas distrofileri, konjenital miyopatiler, primer lateral skleroz, miyastenia gravis ve karbonhidrat metabolizması bozuklukları bulunabilmektedir. Doğum öncesi tanı ise amniyositlerin veya koryonik villus örneklerinin moleküler analizi ile mümkündür.
Tedavi olarak çoğunluğu semptomatik olmak üzere birkaç yöntem bulunmaktadır.
Spiraza, SMA hastaları, SMN1 genindeki bir mutasyon nedeniyle hayatta kalma motor nöronu (SMN) adı verilen bir proteini üretmezler. Spinraza daha az etkili ikinci bir gen olan SMN2’nin daha fonksiyonel SMN proteini üretme yeteneğini arttırır. Vücuttaki SMN proteini miktarını arttırarak, Spinraza motor nöron ölümünü geciktirmeye ve hastalık semptomlarının ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Zolgensma, SMN1 geninin sağlıklı bir kopyasını hedef motor nöronlarına vermek için genetik olarak tasarlanmış bir virüs kullanır. 2 yaş ve altındaki SMA1 hastalarına uygulanan tek seferlik enjekte edilen bir gen terapisi yöntemidir.
SMA’da özel olarak araştırılmayan diğer tedaviler hastalık semptomlarını yönetmek veya komplikasyonları önlemek için de kullanılabilir. Örneğin, kasların sert ve gergin olduğu spastisite, baklofen, tizanidin veya benzodiazepinler gibi kas gevşeticiler tarafından hafifletilebilir.
Ayrıca hastada geilşen semptom ve komplikasyonlar fizik tedavi, nefes tedavisi ve beslenme destekleri ile bunları engelleme ve geciktirmeye yardımcı olmaktadır.
Hastalıkla İlişkili Genler
SETX, SMNDC1, FBLN5, KIF1B, SPG7, SMN1, SMN2, APOE, BICD2, DES, DNAI1, AG genleri genel anlamda hastalıktan sorumlu genler arasında gösterilmektedir. Her tip SMA’da ilişkili genler veya ilişki oranları değişmektedir. İlgilendiğiniz SMA tipinin sayfasına bakarak ilişkili geni bulabilirsiniz.
Hastalığın Diğer İsimleri
- Proximal SMA
- Spinal Müsküler Atrofi
- SMA
Referanslar