Genel Bilgi
GM2-gangliosidosis, AB varyantı, beyindeki ve omurilikteki sinir hücrelerini (nöronları) aşamalı olarak yok eden nadir bir kalıtsal bozukluktur.
AB varyantının belirtileri ve semptomları bebeklikte görülür. Bu bozukluğa sahip bebekler, gelişimlerinin yavaşlamaya ve kasların hareket özelliklerinin zayıflamaya başladığı beş veya altıncı aya kadar normal görünmektedirler. Etkilenen bebekler dönme, oturma ve emekleme gibi motor becerilerini kaybeder. Ayrıca yüksek seslere abartılı bir tepki verirler. Hastalık ilerledikçe AB varyantı olan çocuklar nöbet, görme ve işitme kaybı, zihinsel engel ve felç yaşarlar. Göz muayenesi ile tanımlanabilen kiraz kırmızısı bir nokta olarak adlandırılan göz anormalliği bu bozukluğun en sık görülen karakteristiğidir. AB varyantı olan çocuklar genellikle sadece erken çocukluk dönemlerine kadar yaşarlar
Belirtileri
•Serebral atrofi
•Anormal korkulu / endişeli davranışlar
•Anormal piramidal işaretler
•Bilişsel bozukluk
•Gelişimsel gerileme
•Distoni
•Abartılı – keskin tepki
•Hıperakuzi
•Hiperrefleksi
•İnfantil aksiyel hipotoni
•Nörodejenerasyon
•Progresif spastik quadriplegia
•Kısa boyluluk
•Anormal istem dışı göz hareketleri
•Anksiyete
•Kiraz kırmızısı göz noktası
•Chorea
•Glabellar refleks
•Uygunsuz davranışlar
•Konuşma kaybı
•Postnatal büyüme geriliği
•İlkel refleks
•Nöbetler
Genetik Temelleri ve Nedenleri
AB varyantı, kromozom 5q33 üzerindeki GM2A genindeki homozigot mutasyondan kaynaklanır. Bu gen GM2 ganglioosid aktivatörü olarak beyin ve omurilikte kritik bir rol oynayan beta-hekzoaminidaz A adı verilen bir enzimle beraber çalışan bir proteini üretmek için talimatlar içerir. Beta-hekzoaminidaz A ve aktivatör proteini lizozomlarla birlikte çalışarak hücrelerdeki toksik maddeleri (GM2 gangliyosidi) parçalayıp geri dönüştürürler. GM2A genindeki mutasyonlar sonucu bozulan aktivite GM2 gangliyosidinin beta-hekzoaminidaz A tarafından parçalanmasını sekteye uğrattığından (parçalanamayan toksik maddeler beyni uyararak daha fazla beta-hekzoaminidaz sentezlenmesine sebep olur) biriken madde beyin ve omurilikte toksisitenin artmasına sebep olur. AB varyantına oluşan toksisitenin nöronlarda oluşturduğu hasar neden olur.
AB varyantına lizozomal bir enzimin işlevini bozduğundan dolayı lizozomal depolanma bozukluğu da denir.
Ek Bilgiler
AB Varyantı; Sandhoff(Varyant 0) ve Tay Sachs(Varyant B) hastalıkları ile benzer belirtiler gösterdiğinden genelde karıştırılmaktadır.
Sandhoff hastalığında hem HEXA hem de HEXB miktarları normalin altındadır.
Tay Sachs hastalığında HEXA miktarı normal ancak HEXB miktarı normalin üstündedir.
AB Varyantında ise HEXA ve HEXB miktarları normalin üstündedir.
HEXA: beta-hekzoaminidaz A
HEXB: beta hekzoaminidaz B enzimlerine karşılık gelmektedir
Benzer klinik semptomlara neden olan bu üç varyant ancak biyokimyasal olarak ayırt edilebilirler.
Hastalığın görülme sıklığı ve tedavisi
Hastalık kalıtsal olmadığından ve mutasyonlara bağlı ortaya çıktığından görülme sıklığı oldukça düşüktür öyle ki bilinen vakaların sayısı binden azdır. Hastalığın henüz tedavisi bilinmemektedir ve bu hastalığa sahip çocuklar 4-8 yaşları arasında hayatlarını kaybetmektedirler.
Kaynakça
https://www.omim.org/
https://rarediseases.info.nih.gov/diseases
https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php
https://molekulce.com/gm2-gangliosidosis-ab-varyant-genetik-hastaligi/