AARSKOG-SCOTT SENDROMU – Nadir Hastalıklar

Genel Bilgi

Aarskog-Scott sendromu, vücudun birçok bölümünün gelişimini etkileyen genetik bir bozukluktur. Kadınlar sendromun hafif özelliklerine sahip olmasına rağmen, esas olarak erkeklerde görülür.

Belirti ve Semptomlar

Aarskog-Scott sendromu olan kişiler genellikle geniş aralıklı gözler (Figür 1), küçük burun, ağız ve burun arasındaki uzun bir alan gibi kendine özgü yüz özelliklerine sahiptir. Çocukluk döneminde sıklıkla boy kısalıkları görülür ancak ergenlik döneminde genellikle akranlarının boylarına yetişirler. Bu sendromda kısa parmaklar, içe doğru kıvrılmış parmaklar, parmaklar arası perdelenme (sindaktili) (Figür 2) ve avuç içinde tek bir çizgi oluşumu gibi el şeklinde anormallikler görülür. Kalp kusurları, üst dudakta yarık olması (Figür 3) ve damakta yarık olması bu sendromun diğer anormal özellikleri olarak kabul edilir.

Figür 1: Hipertelorizm

Görüntü kaynağı:

https://elementsofmorphology.nih.gov/index.cgi?tid=71d9f1be67c7f8b6

Figüre 2: Kıvrık, küçük ve perdeli parmaklar

Görüntü kaynağı:

https://elementsofmorphology.nih.gov/index.cgi?tid=1f410b8fecf151fa

Figür 3: Yarık Dudak

Görüntü kaynağı: https://www.cdc.gov/ncbddd/birthdefects/cleftlip.html

Aarskog-Scott sendromuna sahip olan erkekler genellikle testis torbası penisi çevreler ve bazı durumlarda da erkekler inmemiş testislere (kriptorşidizm) veya göbek deliğinin etrafında yada alt karın bölgesinde yumuşak bir keseye (Figür 4) sahip olurlar.

Figür 4: Umblikal herni, Göbek fıtığı

Görüntü kaynağı: BlueRing Media/Shutterstock.com

Aarskog-Scott sendromuna sahip olan kişiler genellikle normal zeka seviyesi gösterirken bazıları da öğrenme ve davranış problemlerine sahip olabilir. Bazı nadir durumlarda ise ciddi zihinsel yetersizliğe sahip olabilirler.

Genetik Görülme Sıklığı

Görülme yaygınlığı tam olarak bilinmesede 1970 yılından bu zamana kadar literatürde 100’den az vaka bildirilmiştir. Yaklaşık olarak görülme sıklığı ise 25,000 kişide bir olduğu tahmin edilmektedir.

Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler

FGD1 genindeki mutasyonlar, Aarskog-Scott sendromunun bilinen tek genetik sebebidir. FGD1 geni, doğumdan önceki ve sonraki gelişimin çeşitli yönleri için önemli olan sinyalleri ileten Cdc42 adı verilen başka bir proteini aktive eden bir protein yapmak için talimatlar sağlar.

FGD1 geninde meydana gelen mutasyonlar, anormal olarak çalışan bir proteinin üretimine yol açar. Bu mutasyonlar Cdc42 sinyallemesini bozarak Aarskog-Scott sendromu olan kişilerde meydana gelen çeşitli anormalliklere yol açar.

Bu hastalığa sahip olan kişilerin sadece yüzde 20’sinin nedeni FGD1 genindeki mutasyonları tanımlanabilir. Hasta diğer bireylerde ise Aarskog-Scott sendromunun nedeni bilinmemektedir.

Kalıtım Paterni/Deseni

Eğer hastalığın sebebi FGD1 genindeki mutasyon sonucu oluşmuş ise, hastalık X kromozomuna bağlı resesif bir kalıtım paterni gösterir.

X kromozomu iki cinsiyet kromozomundan biridir. Kadınlar iki tane X kromozomu taşırken erkekler bir tane X kromozomu taşır. FGD1 geni de X kromozomu üzerinde bulunur ve eğer erkek bireyin X kromozomunda ki bu gende mutasyon varsa erkek hastadır. Kadınlarda ise mustasyonlu genin iki kopyasının bulunması durumunda hastalık oluşur ki bu olasılık ise erkeklere oranla çok düşüktür.

Eğer kadınlar mutasyonlu genin bir kopyasını taşıyorsa, hipertelorizm ve kısa boy gibi bazı hafif semptomlar gösterebilir.

X kromozomuna bağlı hastalık kalıtımında baba X kromozomunun özelliğini oğullarına geçiremez. Erkek evlatlar eğer anneleri hastaysa, hasta olma riskleri çok fazladır. Eğer anneleri mutasyonlu genin bir kopyasını taşıyorsa hasta olma riskleri diğer duruma göre daha az ama yinede yüksektir.

Figür 5: Aarskog-Scott Sendromu Kalıtım Paterni

Görüntü kaynağı: U.S. National Library of Medicine

https://ghr.nlm.nih.gov/condition/aarskog-scott-syndrome#inheritance

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

Aarskog-Scott sendromu gibi genetik veya nadir bir hastalık için tanı koymak genellikle zor olabilir. Sağlık uzmanları, genellikle bir kişinin tıbbi geçmişine, semptomlarına, fiziksel muayenesine ve laboratuvar test sonuçlarına tanı koymak için bakarlar.

Bunun yanı sıra bireylerdeki anormal fiziksel özellikler hastalığın teşhisi için yeterli olacaktır.

Hastalıkla İlişkili Genler

FGD1

Hastalığın Diğer İsimleri

Aarskog sendromu,

AAS,

Facio-digito-genital displazi,

Faciodigitogenital sendromu,

Faciogenital displazi,

FGDY,

AAS için Yurt dışındaki Kuruluşlar

The Aarskog Foundation / Aarskog Vakfı

Toll-free/Ücretsiz: 0800 001 6623

E-mail: [email protected]

Website: https://www.aarskogsyndromefoundation.co.uk/

Kaynaklar