Alpers-Huttenlocher nedir?
Alpers-Huttenlocher Sendromu POLG bağlantılı rahatsızlıklar olarak adlandırılan durumların en şiddetli gruplarından birisidir. Bu gruptaki durumlarda kas, sinir ve beyin ile alakalı işlevleri içeren semptomlar ve bir dizi benzer bulgular ortaya çıkar. Alpers-Huttenlocher sendromu tipik olarak 2-4 yaş arasındaki çocuklarda olur. Bu durumdaki insanlarda genellikle 3 karakteristik özellik öne çıkar: tedavi ile iyileşmeyen tekrarlayan nöbetler(intractable epilepsy), zihinsel ve hareket yeteneklerinin kaybolması(psikomotor gerileme) ve karaciğer hastalıkları.
Alpers-Huttenlocher sendromlu insanların genellikle ilave bulguları ve semptomları vardır. Bir çoğunun koordinasyon ve denge(ataksi) ile problemleri ve sinir işlevlerinde bozuklukları (nöropati) vardır. Nöropati anormal veya kaybolmuş reflekslere neden olabilir. Ayrıca etkilenen bireylerde, kaslarını ve hareketi kontrol yeteneğinin kaybına kadar kötüleşen zayıf kas tonusu(hipotoni) gelişebilir. Alpers-Huttenlocher sendromlu bazı insanlar yürüme, oturma ve kendi kendilerine yemek yeme yeteneklerini kaybedebilirler. Etkilenen insanlarda diğer hareketle alakalı semptomlar istemsiz kas seğirmeleri (myoclonus), uzuvların kontrol edilemeyen hareketleri(choreathetosis) ve parkinson hastalığındaki gibi hareket anomalileri içerebilir.
Etkilenen bireylerde beyin ile alakalı başka bulgular ve semptomlar gözlenebilir. Genellikle görme duyuları veya auralarla birlikte migren ağrısı yaygındır. Ayrıca bu rahatsızlığa sahip insanlarda azalan beyin işlevleri uykusuzluk, konsantre olamama, sinirlilik, dil yeteneği kaybı veya hafıza kaybı olarak ortaya çıkabilir. Bu rahatsızlığa sahip bazı insanlar görme ve duyma duyusu kaybedebilir. Alpers-Huttenlocher sendromlu çocuklar bu durum ilk görüldüğü andan itibaren bir kaç aydan 10 yıla kadar yaşayabilir.
Alpers-Huttenlocher Sendromu ne kadar yaygındır?
Alpers-Huttenlocher sendromunun prevelansı yaklaşlık olarak 100.000 bireyde birdir.
Alpers-Huttenlocher Sendromu nasıl kalıtılır?
Alpers-Huttenlocher sendromu POLG genindeki mutasyonlardan dolayı kaynaklanır. Bu gen polimeraz gama(pol gama) olarak adlandıran proteinin bir bölümünün(alfa alt biriminin) yapılmasındaki talimatları sağlar. Pol gama besinlerden alınan oksijeni kullanarak hücrenin kullanabileceği enerji formuna çeviren mitokondri yapısında çalışır. Her bir mitokondri normal çalışabilmesi için gerekli olan mitokondrial DNA(mtDNA) olarak bilinen az bir miktar DNA içerir. DNA replikasyonu olarak bilinen mitokondrial DNA’nın yeni kopyasının üretilmesinde kalıp olarak pol gama mtDNA’daki dizileri okur ve kullanır.
POLG gen mutasyonlarının çoğu pol gamanın bir bölümündeki alfa altyapısında bir aminoasitte(proteinin yapıtaşı) değişiklik yapar. Bu değişiklikler DNA replikasyonun yeteneğini azaltan mutasyona uğramış pol gamaya neden olur. Mekanizması tam olarak bilinmemesine rağmen, POLG genindeki mutasyonlar genellikle mtDNA’nın kopyalarının sayılarını azaltır, özellikle kas, beyin ve karaciğer hücrelerinde. MtDNA azalması Alpers-Huttenlocher sendromundaki bulgular ve semptomlardan sorumlu olan hücresel enerjide azalmaya neden olur.
POLG genindeki mutasyon Alpers-Huttenlocher sendromu teşhis edilen insanların yüzde 13ünde tanımlanamadı. Araştırmacılar bu rahatsızlıktan sorumlu olabilecek diğer genleri tanımlamak için çalışıyorlar.
İnsanlara Alpers-Huttenlocher Sendromu kalıtımla nasıl geçer?
Bu rahatsızlık otozomal çekinik olarak kalıtırlır. Bunun anlamı ise genin iki kopyasıda bütün hücrelerde mutasyona uğramıştır. Otozomal çekinik duruma sahip olan bireylerin ebeveynlerinin her biri mutasyonlu genlerin birer kopyasını taşır. Fakat ebeveynler tipik olarak rahatsızlığın belirtilerini veya semptomlarını göstermezler.
Kaynakça
1) https://www.omim.org/
2) https://rarediseases.info.nih.gov/diseases
3) https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php
4) https://ghr.nlm.nih.gov/condition
5)https://rarediseases.org/for-patients-and-families/information-resources/rare-disease-information/