Genel Bilgi
Aminoasilaz 1 eksikliği, nörolojik sorunlara neden olabilen kalıtsal bir hastalıktır; belirti ve semptomların şekli ve şiddeti etkilenen bireyler arasında geniş ölçüde değişiklik gösterir. Bu duruma sahip bireyler, genellikle zihinsel ve motor becerilerin gelişimini geciktirmiştir (psikomotor gecikme). Hareket problemleri, kas tonusunun azalması (hipotoni), hafif zihinsel yetersizlik ve nöbetler olabilir. Bununla birlikte, aminoasilaz 1 eksikliği olan bazı kimselerin durumla ilgili sağlık sorunları yoktur. Aminoasilaz 1 eksikliği olan tüm insanlar için ortak bir özellik, idrarda N-asetillenmiş amino asitler olarak adlandırılan yüksek düzeyde modifiye edilmiş protein yapı taşları (amino asitler) ‘dir. Aminoasilaz-1 eksikliği olan kişilerde, aminoasilaz-1 fonksiyonunun azalmasının nörolojik problemlere nasıl yol açtığı bilinmemektedir.
Genetik Değişiklikler/ Etken Faktörler
ACY1 geni, böbrekler ve beyin dahil olmak üzere birçok doku ve organda bulunan aminoasilaz-1 enzimini yapmak için talimatlar sunar. Bu enzim, artık ihtiyaç duyulmayan proteinlerin yıkımında rol oynamaktadır. ACY1 genindeki birkaç mutasyon, aminoasilaz-1 eksikliği tanılı kişilerde tespit edilmiştir. Bu durumun, gecikmiş mental gelişim ve nörolojik problemlerle, motor becerilerin gelişimi ile karakterize olmasına rağmen, bu hastalık tanısı almış kişilerin bazılarında herhangi bir belirti veya semptom bulunmaz. ACY1 genindeki mutasyonlarının çoğu, aminoasilaz-1 enzimindeki tek amino asit değişikliği ile ilişkilidir. Bunlar ve diğer ACY1 gen mutasyonları, az işlevli veya işlevsiz bir aminoasilaz-1 enziminin üretilmesine neden olur. Bu enzim fonksiyonu olmadan; asetil grupları, proteinlerin parçalanması sırasında amino asitlerin bir alt kümesinden (metiyonin, glutamik asit, serin, glisin, losiz, valin, treonin ve izolosin dahil) verimli bir şekilde uzaklaştırılamaz. Aşırı asetillenmiş amino asitler idrar yoluyla vücuttan atılır.
Belirti ve Semptomlar
Aminoasilaz-1 eksikliği (ACY1D), spesifik N-asit amino asitlerin idrarla atılımının artmasıyla karakterize, nadir görülen otozomal resesif doğuştan bir metabolizma hatasıdır. Hastaların çoğu, zihinsel yetersizlik, nöbetler, hipotoni ve motor gecikme gibi nörolojik anormallikler göstermektedir.
Van Coster ve diğ. (2005), aminoasilaz-1 eksikliği olan bir bebekten bahsetti. Yaşamın üçüncü gününde başlayan ve yaklaşık 2 hafta süren akut bir ensefalopati ile neonatal olarak başvurdu. Klinik özellikler nöbetler, apne, kusma, hipotoni ve duyusal işitme kaybıdır. Ürinaliz birkaç N-asetillenmiş amino asit tespit etti. MRG serebral atrofi gösterdi. 9 aylıkken normal gelişimsel dönüm noktalarına ulaşmıştı ve anormal klinik nörolojik bulgu yoktu.
Sass ve diğ. (2006), ACY1 genetik eksikliği olan 4 çocuğu bildirmiştir. Metiyonin, glutamik asit, alanin, lösin, glisin, valin ve izolösin türevleri de dahil olmak üzere birçok N-asetillenmiş amino asidin idrar salgılanmasını ortaya çıkaran gaz kromatografisi-kütle spektrometresi kullanılarak organik asit analizleri ile tanımlandılar. İdrar numunelerinin nükleer manyetik rezonans spektroskopi analizi, ACY1 disfonksiyonu ile tutarlı bir N-asetillenmiş metabolit paterni tespit etti. Hastaların lenfoblastlarının fonksiyonel analizleri ACY1 eksikliği gösterdi. Hastaların klinik fenotipleri heterojendi: 1 denekte spesifik olmayan psikomotor gecikme, bir saniyede vermis ve siringomiyelinin atrofisi ile psikomotor gecikme, üçte birinde kaslı hipotoni saptandı ve normal klinik bulgular ile erken tedavi edilen biyotinidaz eksikliğinin takibi dördüncü. ACY1 eksikliğinin saptanmasına neden olan organik asit analizi, sağlıklı çocuklarda rutin olarak yapılan değil, sadece metabolik bir hastalığın göz önüne alındığı ve güçlü bir önyargıya neden olan bireylerde doğuştan gelen metabolizma hataları için seçici taramanın bir parçasıydı. ACY1 eksikliğinin plörotropik klinik ekspresyonda patojenik önemi olup olmadığı veya sadece biyokimyasal bir varyantı olduğu belirsizdi. Sass ve diğ. (2006), hastaların fenotipik değişkenliğinin bir hastalık olarak ACY1 eksikliğini desteklemediğini belirtmişlerdir. Bununla birlikte, ACY1 geninin balık, kurbağa, fare ve insandaki evrimsel olarak korunması ve insandaki merkezi sinir sistemindeki ifadesi, enzimin bu organların amino asit metabolizmasında rol oynadığını göstermiştir. ACY1, 4 çocuğun idrarındaki yüksek oranda N-asetillenmiş amino asit konsantrasyonlarını açıklayabilen, böbrek içindeki N-asetillenmiş amino asitlerin geri dönüşümünde olası bir ACY1’in fonksiyonel rolüne uygun bir gözlem olan böbrekde ifade edilir. ACY1 mutasyonlarını barındırmak. Bu nedenle, ciddi diyet proteini kısıtlaması durumunda, ACY1 disfonksiyonu, bozulmuş amino asit kurtarmasından dolayı amino asitlerin mevcudiyetinin azalmasına katkıda bulunabilir. Bu, derin katabolizma veya açlık dönemlerinde bir dezavantaj olabilir. Ek olarak, ACY1 eksikliği, aminoasilaz-2 (ACY2) eksikliğinde (Canavan hastalığı; 271900) asetillenmiş amino asitlerin N-asetilapartik aside benzer şekilde birikmesine neden olabilir. ACY1’in benzoik asidin detoksifikasyonunda ve bazı ilaçların metabolizmasındaki rolü Sass ve ark. (2006), ACY1 eksikliğinin, belki de önceden belirlenmiş bir faktör ya da değiştirici olarak, daha sonra yaşamda sonuçları olabileceğini öne sürdü.
Sass ve diğ. (2007), yenidoğan taraması sonucu tespit edilen ACY1 eksikliği olan 3 ek hasta bildirmişlerdir. İki hasta, sırasıyla Asya ve Romanya kökenli akraba anne-babalarından doğmuştur. Asyalı çocuk, 11 aylıkken ateşli nöbet geçirdi, ardından 3 ay sonra viral bir hastalıkla ilişkili daha fazla nöbet geçirdi. 4 yaşında gecikmeli konuşma ve dil gelişimi gösterdi. Roman çocuğun 1 yaşında, atonik, tonik ve yoksunluk nöbetleri ile birlikte çok odaklı, ilaca dirençli epilepsisi vardı. Orta derecede zeka geriliği ile hiperaktif idi. Ayrıca geniş bir burun kökü ve hipertelorizmi vardı. İngiliz kökenli üçüncü hasta, 11 aylıkken, uzun süreli genel bir nöbet ve hastalık ile ilişkili geçici hemipleji şikayeti ile başvurdu. 19 aylıkken tam iyileşme ve normal gelişim gösterdi.
Ferri ve diğ. (2014), akraba evliliğinden doğan 6 yaşında bir kız çocuğunun ACY1 eksikliği ile ilişkili ciddi nörolojik bulguları olduğunu bildirmiştir. İlk olarak 3 yaşında ciddi opisthotonos olayıyla geldi. Şiddetli zihinsel engelliliği, yürüme kabiliyetine sahip aksiyal hipotoni, uzuv hipertonisi ve ciddi konuşma gecikmesini içeren karmaşık, spesifik olmayan bir nörolojik fenotipi vardı. Beyin MRG sol temporal kornada dilatasyon gösterdi. Üriner organik asit analizi, ACY1 eksikliği tanısı ile tutarlı olarak artan N-asetil amino asit seviyeleri gösterdi.
Genetik Görülme Sıklığı:
Aminoasilaz 1 eksikliğinin prevalansı bilinmemektedir.
Kalıtım Paterni/ Deseni :
Bu durum otozomal resesif bir kalıtsal kalıtımla ifade edilir, yani her bir hücredeki genin her iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otozomal resesif hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak bunlar genellikle durumun belirtileri ve semptomlarını göstermezler.
Teşhis Yöntemleri ve Tedavileri
Tanı yöntemleri
Teşhis, metiyonin, glutamin, alanin, lösin, glisin, valin ve izolösin türevleri dahil olmak üzere artan N-asetillenmiş amino asit seviyelerini ortaya çıkaran idrar organik asitlerin gaz kromatografisi-kütle spektrometresi (GC-MS) analizi ile yapılır. idrar Teşhis, ACY1 genindeki mutasyonların tanımlanması ve Epstein-Barr virüsü (EBV) ile transforme edilmiş lenfoblastlarda veya fibroblastlarda düşük ACY1 enzim aktivitesinin saptanması ile doğrulanabilir.
Yönetim ve tedavi sadece semptomatiktir.
ACY1D’ye sahip olduğu bilinen az sayıda birey ve rapor edilen hastaların genç yaşı nedeniyle, klinik seyir tam olarak tahmin edilemez ve bilinmemektedir. Ek olarak, hastaların karakterizasyonu ve uzun süreli takibi belirtilmemektedir.
Daha fazla kaynak için Orphanet hastalığı sayfasını ziyaret edin.
Hastalıkla İlişkili Genler
Aminoasilaz 1 eksikliği ACY1 genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. Bu gen, artık ihtiyaç duyulmadığında proteinlerin parçalanmasında rol oynayan aminoasilaz 1 adlı bir enzimi yapmak için talimatlar sağlar. Vücuttaki birçok protein bir uca bağlı bir asetil grubuna sahiptir. N-asetilasyon adı verilen bu modifikasyon, proteinin korunmasına ve dengelenmesine yardımcı olur. Aminoasilaz 1, asetil grubunu belirli amino asitlerden uzaklaştırarak, bu proteinlerin parçalanmasındaki son adımı gerçekleştirir. Amino asitler daha sonra geri dönüştürülebilir ve diğer proteinleri oluşturmak için kullanılabilir.
ACY1 genindeki mutasyonlar, çok az fonksiyonu olan veya hiç olmayan bir aminoasilaz 1 enzimine yol açar. Bu enzimin fonksiyonu olmadan, asetil grupları, proteinlerin parçalanması sırasında bir amino asit alt kümesinden verimli bir şekilde çıkarılmaz. N-asetillenmiş amino asitlerin fazlası idrarda vücuttan salınır. Aminoasilaz 1 fonksiyonunda bir azalmanın, aminoasilaz 1 eksikliği olan kişilerde nörolojik problemlere neden olduğu bilinmemektedir.
Hastalığın Diğer İsimleri
* ACY1D
* aminoasilaz-1 enziminin eksikliği
Kaynaklar
* https://ghr.nlm.nih.gov/condition/aminoacylase-1-deficiency
* https://molekulce.com/acy1-geni-nedir/
* https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C1835922/
* http://omim.org/entry/609924#editHistory
* https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/9741/aminoacylase-1-deficiency