Genel Bilgi
Bosma Arhina Mikrofitalmi (BAM) sendromu, ağır genetik geçişli nadir bir hastalık olup dünya çapında sayılarının 100’den az olduğu bilinmektedir.
Tanımlanan ve bilinen 3 temel özelliği vardır;
1-) Burnun tamamen veya kısmen yokluğu,
2-) Göz defektleri (gözyaşı kanalı eksikliği, körlük olan küçük gözler),
3-) Cinsel olgunlaşma eksikliği (az gelişmiş cinsel organlar, ergenlikte gelişme olgunlaşma eksikliği)
Otozomal dominant geçişli bir hastalık olup, etkildediği gen; 18p11.2 kromozom lokasyonunda bulunan SMCHD1 genidir. Fakat BAM sendromuna genellikle SMCHD1’de yumurta veya sperm hücresinde meydana gelen spontan (de novo) bir değişikliğinde neden olduğu bilinir. Yani ebeveynden alınan genin otozomal kalıtımı nadirdir.
Şekil1: SMCHD1 geni kromozomal lokasyonu
Burnun doğumdan itibaren tamamen yokluğu ilk olarak 1800’lerde Fransız literatüründe ortaya çıkmıştır. Bununla beraber bu hastaların, üreme hormonu ve genital problemleri olduğunu 1900’lerde ilk bulan Dr. James Bosna’dır. Her iki cinsiyeti etkilediği bilinir.
En az dokuz SMCHD1 gen mutasyonlarının Bosma arhinia mikroftalmi sendromuna (BAMS) neden olduğu bulunmuştur. Digenik kalıtım adı verilen bu tür kalıtım, hastalığa neden olmak için birden fazla gende değişiklik yapılması gerektiğinde gerçekleşir. Bu mutasyonların, SMCHD1 proteini içindeki amino asit değişimine yol açtığı bilinmektedir. Fakat bu değişikliklerin proteinin işlevini nasıl etkilediği ve değiştirdiği hakkında pek bilgi yoktur. SMCHD1 proteini baskılayıcı bir proteindir, bu genin baş ve yüzün gelişiminde yer alan genlerin susturulmasına (baskılanmasına) yol açtığı ve üreme hormonların salınımını kontrol eden gonadotropinlerin (GnRH) salınımını etkilediği bilinmektedir. Mutasyonların tümünün, ATPase alanını kapsayan 3 ile 13. eksonlar arasında meydana geldiği görülmüştür. Fakat az sayıda tespit edilen vaka bu hastalık hakkında çok fazla araştırma ve klinik çalışma yapılamamasına neden olmuştur. SMCHD1’de BAM’a neden olan aynı değişikliklerin bir kısmının, aynı zamanda, facioscapulohumeral kas distrofisi tip 2 olarak adlandırılan nadir bir kas distrofisine neden olduğu gösterilmiştir (FSHD2; bkz. NORD veritabanı).
Her vaka kendine özgüdür ve hastalık bir çocuktan diğerine göre farklılık gösterebilir. BAM sendromlu çocuklar, çok küçük bir burunla ya da tamamen burunsuz doğarlar. Koku alamazlar ama çok keskin, tahriş edici kokuları saptayabilirler. Burunsuz doğanlar nefes almakta zorluk çekerler. Sadece ağızdan nefes alıp vermeyi, yemek yemeyi öğrenmeleri biraz zaman alır. İyi gelişemeyenler, göremeyen ve nefes alamayan vakalar için çeşitli tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.
Şekil2: SMCHD1 genindeki mutasyon sonucu gen düzenlenmesi bozulur.
Tedavi Seçenekleri
BAM’li çocuklar nefes alma ve beslenme güçlüğü nedeniyle yaşamın erken döneminde yoğun tıbbi destek almaları gerekse de, daha az etkilenen bireyler genellikle sağlıklı ve üretken vatandaşlar haline gelirler. Yapısal anormalliklerin birçoğu (konanal atrezi, yarık damak, vb.) Cerrahi olarak düzeltilebilir. Bebeklerde; burun kanalları olmadığı için nefes almada zorluk çekeceğinden dolayı; (oral hava yolu) trakeostomi gibi solunum tüpleri kullanılır. Nazal hava yolu tıkanıklığından dolayı ağızdan hava almayı kolaylaştıracak koanal atrezi tedavisi uygulanabilir.Beslenmede zorluk çekileceği için gastroskopi veya G tüpü takılabilir. Çocuk ve yetişkinlerde plastik cerrahlar protez burun yapılmasında destek olabililir. cinsel organ sorunları ve gelişimleri için hormon düzenleyici tedavi yöntemleri uygulanır.
Tüm aile için psikososyal destek de şarttır. Nadir bir hastalık olduğundan dolayı genetik danışma, etkilenen bireyler ve aileleri için faydalı olabilir.
Hastalığın Diğer İsimleri
Arhinia choanal atresia mikroftalmi, arhinia, choanal atresia ve microphthalmia, arhinia, choanal atresia, mikroftalmi ve hipogonadotropik hipogonadizm, BAM sendromu, BAMS, Bosma sendromu, Gifford-Bosma sendromu, hipozmi-nazal ve oküler hipoplazopopotzopopotu-hipo-pozo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo
Referanslar
JOURNAL ARTICLES
Albernaz VS, Castillo M, Mukherji SK & Ihmeidan IH Congenital arhinia. AJNR Am J Neuroradiol. 1996:17:1312-4.
Ali M.J. Bilateral lacrimal mucoceles in a setting of congenital arhinia. Ophthal Plast Reconstr Surg. 2014:30:e167.
Ali MJ, Singh S, and Naik MN. Image-guided lacrimal drainage surgery in congenital arhinia-micropthalmia syndrome. Orbit 2017:1-7.
Das Gupta HK, Gupta V and Gupta M. Absent nose. British Journal of Plastic Surgery 1979;32: 85-86.
Zhang MM, Hu YH, He W and Hu KK. Congenital arhinia: A rare case. Am J Case Rep. 2014;15:115-8.
Weinberg A, Neuman A, Benmeir P, Lusthaus S and Wexler MR. A rare case of arhinia with severe airway obstruction: case report and review of the literature. Plast Reconstr Surg. 1993;91:146-9.
Brasseur B, Martin CM, Cayci Z, Burmeister L, Schimmenti LA. Bosma arhinia microphthalmia syndrome: Clinical report and review of the literature. Am J Med Genet A. 2016 May;170A(5):1302-7.
PubMedID: 26842768