Diğer İsimleri
- Autism spectrum disorder (ASD)
- Autism spectrum condition (ASC)
- Pervasive developmental disorder (PDD)
- Pathological Demand Avoidance (PDA)
- Aspenger Sendrom Nedir?
Asperger sendromu çocukluk döneminde başlayan ve sosyal etkileşimi zorlaştıran bir sorundur. Genel özellikleri itibarı ile otizme benzer. Tıpkı otizm gibi, asperger sendromu da nedeni tam olarak bilinmeyen ve ömür boyu bireyi etkileyen bir rahatsızlıktır.
Asperger sendromu, Doktor Hans Asperger tarafından tanımlanmış ve otizmin dışında tutulmuştur. Otizmden farklı olarak dil ve konuşma becerisinde gelişim geriliği yoktur. Asperger sendromuna sahip bireyler ya ortalama zekâ düzeyine sahiptirler ya da ortalamanın üstündedirler. Asperger sendromunun belirtileri, diğer otizm spektrum bozukluklarından farklı olarak genellikle kendini daha büyük çocuklarda göstermektedir.
Görülme Sıklığı
Asperger sendromunun görülme olasılığı erkek çocuklarda kız çocukların beş katı daha fazladır. Bütün otistik vakaların içinde asperger sendromu her bin çocuktan yaklaşık iki tanesinde görülür.
- Belirtileri / Semptomları
Asperger sendromunun başlıca özelliği sosyal ilişkilerdeki değişkenliktir.
- Aspergerli bireyler sosyal ilişkilerde kendilerini beceriksiz hissederler.
- Konuşabilmelerine rağmen sohbeti başlatma ve sürdürmede zorluk çekerler.
- Karşısındakinin vücut dilini anlamakta zorluk yaşarlar.
- Konuşurken tek bir konuya takılıp kalabilirler ve sohbet tek taraflı devam edebilir.
- Göz temasını sürdüremezler.
- Rutini severler ve alışkanlıklarında değişiklik olmasından hoşlanmazlar.
- Çoğunlukla yüksek ses, renkler gibi uyarıcılara karşı aşırı duyarlı olabilirler.
Şu da unutulmamalıdır ki asperger sendromuna sahip bireyler ortalamanın üstünde bir zeka seviyesine sahip olabilirler ve ilgilerini çeken konulara odaklanma konusunda çok iyidirler.ASPERGER SENDROMUNUN OTİZMDEN FARKI
Otizmli bireyler ortalama zeka seviyesinin altında olmalarına rağmen asperger sendromlu bireyler yüksek düzeyde zekaya sahip olabilirler.
Otizm yaşamın ilk 3 yılında ortaya çıkmasına karşın, genellikle Asperger sendromlu çocuklar bebeklik yıllarını diğer bebeklerle aynı sağlıkta geçirir.
Otizmde konuşma geriliği varken genellikle Asperger sendromunda konuşmaya başlama ve konuşma normaldir. Bilişsel ve dil gelişimi açısından otizmden ayrılır.
Otizmli çocuklara göre Asperger sendromlular nispeten daha konuşkan hatta ilgi duyduğu alanlarda aşırı konuşkandırlar. Toplumla uyumlu olmadıklarını bilirler, otizmli çocuk bunun farkında değildir.
Asperger Sendromu Neden Oluşur?
Asperger sendromunun neden oluştuğu henüz tam olarak anlaşılamamaktadır.Bebeklikteki erken gelişim döneminde oluşur. Rahatsızlığın gelişiminde genetik ve çevresel faktörler büyük rol oynar. Hamilelik esnasında görülen teratojenik maddeler ( hamilelikte düşüğe ya da bebekte bazı rahatsızlıklara neden olan etanol, cıva gibi maddeler) asperger sendromuna neden olabilir.
Bazı araştırmalar sonucunda, aspergerli çocukların beyin yapısının sağlıklı akranlarıyla karşılaştırıldığında farklı olduğu bulundu. Bu farklılığa anormal sinir hücresi göçlerinin neden olduğu ve göçlerin beynin belirli bölgelerinde fetal gelişim döneminde meydana geldiği anlaşıldı.
Otistik bir bireyin beyni (sol) ile normal bir bireyin beyni (sağ)
*Görüntü Jason Wolff, Kuzey Caroline Üniversitesi, tarafından oluşturuldu.
Genetik faktörler de asperger sendromu dahil otizm spektrum rahatsızlıklarında önemli rol oynar. Bu hastalığın oluşumunda hasta bireylerin %37’si ile %90’ında kalıtımsal faktörlerin yer aldığı gözlenmiştir. Bu türdeki vakaların yaklaşık %15’ine mutasyonların neden olduğu bulunmuştur. Ayrıca ebeveynlerin ilerlemiş yaşı ya da düşük kilolu doğumlar gibi risk faktörleri de göz önüne alınır.
- Asperger Sendromu ve Tedavisi
Asperger sendromu yaşam boyu sürse de uygun ve etkili tedaviler ile belirtileri büyük oranda azaltılır. Kesin bir tedavisi olmamasına karşın çocuğun diğer çocuklar ile etkileşimlerini artırma hedefinde yapılan eğitimler, çocukların kendilerine yetmesini sağlayarak toplumda etkin bir şekilde rol almasına yardımcı olur. Asperger sendromu için uygulanan tedavi, sosyal vasıfları ve iletişimi geliştirmek ile davranış yönetimlerinden oluşmaktadır. Çocuğun gelişimine paralel olarak sürekli ayarlanan eğitim programı okulda sürdüğü kadar evde de devam ettirilmelidir.
Aspergerli bireylere sosyal becerilerin öğrenilmesinde, duyguların ve tekrarlayan davranışların oto-kontrolünde yardımcı olmak için bilişsel-davranışsal terapiler uygulanır. Kişiye ve semptomlara göre spesifik tedavi yöntemleri kullanılır.
Sonuç olarak; asperger sendromuotizm altında ele alınan bir çeşit rahatsızlıktır. Bu çocuklar genellikle yetişkinler tarafından yaramaz olarak düşünülür. Ancak hastalığın gelişiminin mekanizması ve nedenleri iyi anlaşılmalıdır.
Kullanılan Kaynaklar
- National Autistic Society
- Pain Assist
- https://otsimo.com/tr/asperger-sendromu-nedir-belirtileri/
- CogniFit – Health, Brain & Neuroscience
- Autism Speaks
- Medicine Net