Genel Bilgi
Brankiyootorenal sendromu (BOR), boyundaki dokuların gelişimini bozarak kulaklarda ve böbreklerde bozukluklara yol açacak kusurlu oluşumlara yol açan bir durumdur.
Bu hastalığın semptomları, aynı aile bireylerinde gözlense bile çok çeşitlidir. Brankiyootik (BO) sendromu BOR ile birçok özelliği taşır fakat etkilenen bireyler, BOR’daki gibi böbrek anormallikleri göstermezler. Bunun dışında bu iki sendrom o kadar yakındır ki, araştırıcılar sıklıkla onları birlikte inceler (BOR/BO sendrom veya branşiyootorenal spektrum hastalıkları).
Belirti ve Semptomlar
Brankiyo- eki, ikincil brankiyal kanalı ifade eder, bu kanal embriyo gelişiminde boynun ön ve yanlarındaki dokuların gelişiminde rol oynayan bir yapıdır. BOR/BO sendromu taşıyan insanlarda ikincil brankiyal kanalın anormal gelişimi, brankiyal yarık kistleri denilen anormal yapıların oluşmasına yol açabilir. Bu bozukluktan etkilenmiş bazı bireylerde boyunda köprücük kemiklerinin üstünde fistulae denilen anormal delik veya çukurlar görülebilir. Fistulae, ağızda tonsil yakınından çıkan boyun içine uzanan tüneller oluşturabilir.Brankiyal yarık kistleri ve fistulae, enfekte olmaları durumunda sağlık sorunları yaratabileceklerinden genellikle cerrahi işlemlerle alınırlar.
Oto- ve otik- ekleri kulağı ifade eder. BOR/BO sendromlu insanların çoğu duyma kaybı ve daha başka kulak anormalliklerine sahiptirler. Duyma kaybı, iç kulaktaki anormalliklerden (sensorinöral), orta kulaktaki küçük kemiklerdeki değişikliklerden (kondüktif) veya bu ikisinin karışımından kaynaklanıyor olabilir. Sendromdan etkilenmiş bazı bireyler kulaklarının hemen ön kısmında derilerinde küçük delikler veya ekstra doku parçacıklarına sahiptirler. Bunlar “preoriküler çukurlar ve ekler” olarak adlandırılır.
Renal kısmı ise böbrekleri ifade eder. BOR sendromu (BO değil) böbrek yapı ve fonsiyonlarında anormalliklere yol açar. Bu anormallikler ılımlıdan ciddiye geniş bir aralıktadır. Bazı vakalarda ilerleyen yıllarda son aşama böbrek hastalığı gelişir. Bu ciddi durum, böbrekler vücuttan sıvıları ve atık ürünleri efektif olarak süzemediğinde ortaya çıkar.
Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler
BOR/BO sendromlu hastalarda üç ayrı gende mutasyonlar (EYA1, SIX1 ve SIX5) saptanmıştır. Bu bozukluktan etkilenen hastaların%40’ında EYA1 geninde mutasyon mevcuttur. SIX1 genindeki mutasyonlar çok daha az oranda hastalığa sebep olur. Araştırıcılar hangi mutasyonun hastalığa yol açtığını araştırmaya devam etse de SIX5 geni mutasyonları ise çok küçük bir grup BOR sendromlu hastada gözlenmiştir. SIX5 geni mutasyonlarına sahip bazı bireylerin EYA1 geni mutasyonuna da sahip oldukları gözlenmiş, araştırıcılar EYA1 gen mutasyonunun bu bireylerdeki hastalığın esas sebebi olabileceğinden şüphelenmişlerdir.
EYA1, SIX1 ve SIX5 genlerinden üretilen proteinler, doğum öncesi gelişimde önemli rollere sahiptir. EYA1 proteini, SIX1 ve SIX5’in de içinde olduğu birçok diğer proteinle etkileşim halinde olup embriyonik gelişimin birçok aşamasındaki genleri düzenleyici aktiviteler içindedir. Araştırmalara göre bu protein, ikincil brankiyal kanal, kulaklar ve böreklerin de içinde olduğu birçok doku ve organın normal gelişiminde temel işlev görmektedir. EYA1, SIX1 ve SIX5’teki mutasyonlar, bu proteinlerin birbiriyke etkileşim yeteneğini bozarak gen aktivitelerinin düzenlenmesini engelliyor olabilir. Bu değişiklikler doğum öncesi organ ve dokulardaki gelişmeleri etkileyerek BOR/BO sendromunun karakteristik özelliklerini ortaya çıkarıyor olabilir.
Bazı BOR/BO sendromuna sahip bireylerde, yukarıda listenen genlerin hiçbirinde mutasyon tanımlanamamış olup bu vakalarda hastalık sebebi bilinmemektedir.
Genetik Görülme Sıklığı
Araştırmacılar, BOR/BO sendromunun görülme sıklığının 1/40.000 olduğunu tahmin etmektedirler.
Kalıtım Paterni / Deseni
BOR/BO sendromu otozomal dominant desende kalıtılmakta olup, genin tek koyasındaki değişiklik hastalığın gözlenmesinde yeterlidir. Vakaların %90’ında çocuk tek etkilenmiş ebeveynin taşıdığı mutasyonu kalıtmaktadır. Geri kalan vakalarda ise gendeki yeni mutasyon hastalığa sebep olmakta ve aile geçmişinde hastalığa rastlanmamaktadır.
Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler
Hastalık teşhisi, klinikte tanımlı semptomları takip eden moleküler genetik testlerle yapılmakta olup birçok kliniğin yenidoğan panelinde bu durumu kontrol eden parametreler mevcuttur.
Tedavi ve sendrom yönetimi için Hastalığın fiziksel göstergeleri olan yarık kistleri ve fistulaenin alınması, işitsel uyumluluğun sağlanması ve işitsel sıkıntılara uygun eğitim programlarının tercih edilmesi uygun olur. Medikal ve cerrahi müdahale ile vezikoüretral reflünün tedavisi son aşama böbrek hastalığının gelişmesini engelleyebilir. Son aşama böbrek hastalığı, böbrek transplantasyonu gerektirebilir.
Hastalıkla İlişkili Genler
- EYA1
- SIX1
- SIX5
Hastalığın Diğer İsimleri
- BO sendromu
- BOR
- BOR sendromu
- BOS
- branchio-oto-renal sendromu
- branchio-otorenal dysplasia
- branchio-otorenal sendromu
- branchiootic sendromu
- branchiootorenal displazi
- branchiootorenal spectrum disorders
- branchiootorenal sendromu
- Melnick-Fraser sendromu
Kaynaklar