Kategoriler
YAYIN YUKLENDI

PEUTZ-JEGHERS SENDROMU (PJS)

Genel Bilgi

Peutz-Jeghers sendromu (PJS), gastrointestinal sistemdeki çoklu hamartomatous polipleri, mukokutanöz pigmentasyon ve artmış gastrointestinal ve nongastrointestinal kanser riski ile karakterize otozomal dominant bir sendromdur.

Genetik Değişikliler/ Etken Faktörler

Peutz-Jeghers sendromu (PJS), bir kişinin (serine/threonine kinase, 19p13.3) STK11 / LKB1 geninin bir kopyasında değişiklik (mutasyon) geçirmesi sonucu ortaya çıkar. Herkesin STK11 / LKB1 geninin iki kopyası vardır. Mutasyon ile genin kopyası gelecek nesillere aktarılabilir.

STK11 geni, hücre bölünmesinin ve programlanmış hücre ölümünün (apoptoz) düzenlenmesinde rol oynayan bir protein üretir. Aynı zamanda majör tümör baskılama proteini olan p53 ile etkileşime girer. STK11’deki patojenik mutasyonlar gen tarafından protein üretiminin durdurulmasına veya işlevsizliğine ve kontrolsüz hücre büyümesine yol açar, bu da benign poliplerin (hamartomlar) ve kanserin gelişmesine neden olabilir.

Koyu pigmentli lekelerin (melanositik maküllerin), üretildiği hücrelerden (melanositler) derinin en dış tabakasını (keratinositler) oluşturan hücrelere iltihaplanması ve melanin göçünün tıkanmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.

Belirti ve Semptomlar

Bazı semptomlar küçük yaşta ortaya çıkabileceği gibi, bazıları da yaş ilerledikçe ortadan kaybolabilir.

Vücuttaki karakteristik siyah noktalar (muko-kütanöz pigmentasyon veya melanositik makül) çocukluk çağında ortaya çıkar ve genellikle ergenlikle beraber yok olurlar. Bu noktalara vücudun çeşitli yerlerinde rastlamak mümkün:

Ağız

Dudak

Göz

Burun

Ayak ve el

Anüs

Hamartom poliplerin gelişmesi (kanser olmayan aşırı büyümüş hücreler)

SBO (küçük bağırsak tıkanıklığı)

20 yaşından önce hastaların %50 sinden fazlası SBO şikayetlerinin olduğunu belirtmiştir.

Gastrointestinal system kanamaları

Anemi

Mide ağrısı

İnce bağırsağın intususepsiyonu (ince bağırsağın kendi içine katlanması durumudur.

Epidemolojisi

Yaygınlık tahminleri Amerika Birleşik Devletleri’nde 1 / 25.000 ila 1 / 300.000 doğum arasında değişmektedir. Kadınlar ve erkekler eşit olarak etkilenir. Cinsiyet hastalık için risk faktörü değildir.

Kalıtım deseni

PJS, STK11 / LKB1 genindeki mutasyonların neden olduğu otozomal dominant genetik bir durumdur. Baskın genetik bozukluklar, hastalığın ortaya çıkması için anormal bir genin sadece bir kopyasının gerekli olduğu durumlarda ortaya çıkar. Anormal gen, her iki ebeveynden kalıtsal olabilir veya etkilenen bireyde yeni bir mutasyonun (de novo) sonucu olabilir.

STK11 geninde mutasyon olan 132 PJS kanserli hasta üzerinde yapılan bir çalışmada, ATP bağlanması ve katalizine katılan genin bölümündeki mutasyonların nadiren kanser ile ilişkili olduğunu, oysa substrat tanımada yer alan genin bölümündeki mutasyonların maligniteler ile daha sık ilişkili olduğunu bulmuştur. Meme kanserli PJS hastalarında ağırlıklı olarak kesik mutasyonlar vardı. (Schumacher, 2005)

Teşhis yöntemleri ve tedavileri

Tanı klinik bulgulara dayanır ve aşağıdaki belirtilerden birini sunan bir hastada yapılabilir:

  • İki veya daha fazla histolojik olarak onaylanmış PJ polipleri, herhangi bir sayıda PJ polipleri ve PJS familyası öyküsü
  • Karakteristik mukokutanöz pigmentasyon ve aile öyküsü veya karakteristik mukokutanöz pigmentasyonla ilişkili PJ poliplerinin sayısı.
  • STK11 geninin moleküler genetik testi tanıyı doğrular ve klinik olarak kullanılabilir.

Ayırıcı tanılar, çocuk polipozis sendromu, kalıtsal karma polipozis sendromu, PTEN hamartoma tümör sendromları ve Carney kompleksidir.

            Polip rezeksiyonu, intussusepsiyon ve maligniteler için rutin tedavi yöntemleri kullanılmalıdır. Genel olarak önerilmesine rağmen, PJS hastalarında sürveyans stratejilerinin değeri hakkında kontrol verileri yoktur. Sürveyansın amacı, genç hastalarda poliple ilişkili komplikasyonları azaltmak ve yaşlı hastalarda maligniteleri izlemektir.

Alakalı hastalıklar

Juvenil polipozis sendromu, bir genç polip olarak adlandırılan spesifik bir tür hamartomatous polipiyle karakterize otozomal dominant genetik bir hastalıktır. Poliplerin çoğu iyi huyludur ancak etkilenen bireyler kolon ve diğer kanserler için yüksek risk altındadır.

Tırtıklı polipoz sendromu, kolorektumda bulunan tırtıklı (testere dişi) polip olarak adlandırılan spesifik bir polip tipi ile karakterize otozomal dominant bir genetik hastalıktır. Poliplerin çoğu iyi huyludur ancak tırtıklı polipoz, artmış kişisel ve ailede kolorektal kanser öyküsü ile ilişkilidir.

Ailesel adenomatoz polipozis (FAP), yüzlerce ila binlerce prekanser kolorektal polip (adenomatous polipleri) ile karakterize nadir görülen kalıtsal bir kanser yatkınlık sendromudur. Eğer tedavi edilmezse, etkilenen bireyler kaçınılmaz olarak nispeten genç yaşta kolon ve / veya rektum kanseri geliştirir. FAP otozomal dominant olarak kalıtsaldır ve APC genindeki mutasyonlardan kaynaklanır.

Turcot sendromu, gastrointestinal sistemin mukoza astarında iyi huylu büyümelerin (adenomatous polipleri) merkezi sinir sistemi tümörleri ile ilişkisi ile karakterize nadir görülen kalıtsal bir hastalıktır. Polip oluşumuyla ilişkili semptomlar arasında diyare, kalın bağırsağın (rektum) uç kısmından kanama, halsizlik, karın ağrısı ve kilo kaybı sayılabilir. Etkilenen bireyler, ilişkili beyin tümörünün türüne, boyutuna ve konumuna bağlı olarak nörolojik semptomlar da yaşayabilir. Araştırmacılar, Turcot sendromunun ailesel adenomatoz polipozis veya Lynch sendromunun (kalıtsal polipozis olmayan kolorektal kanser) bir varyantı olduğuna inanmaktadır.

Kalıtsal karma polipozis sendromu, gastrointestinal sistemde çok sayıda polip (atipik genç polip, hiperplastik polip, sessile tırtıklı adenom ve adenomatop polip) gelişimi ile karakterize otozomal dominant genetik bir hastalıktır. Etkilenen bireyler kolorektal kanser için yüksek risk altındadır.

PTEN hamartoma tümör sendromu (PHTS), PTEN tümör baskılayıcı genindeki mutasyonların neden olduğu bir hastalık spektrumudur. Bu bozukluklar, vücudun çeşitli bölgelerini etkileyebilen çoklu hamartomlarla karakterize edilir. PHTS’deki bulgular ayrıca belirli kanser türleri ve nörogelişimsel bozukluklar için artan risk içerir. PHTS belirtileri kişiden kişiye büyük ölçüde değişir ve her yaşta gelişebilir.

Cronkhite-Canada sendromu (CCS), çeşitli bağırsak polipleri, tat kaybı, saç dökülmesi ve tırnak büyümesi sorunları ile karakterize oldukça nadir görülen bir hastalıktır. CCS öncelikle yaşlı popülasyonda görülür (ortalama yaş 59) ve ağırlıklı olarak erkeklerde görülür. Kalıtımsal değil, edinsel bir hastalık olarak kabul edilir.

Çoklu endokrin neoplazisi tip 2 (MEN2), endokrin sistemin ek bezlerini etkileyen spesifik bir tiroid kanseri (medüller tiroid karsinomu) ve benign tümörleri geliştirme riski ile karakterize nadir bir genetik hastalıktır. MEN2B olarak adlandırılan sendromun belirli bir tipine sahip bireyler, ganglion hücreleri (ganglioneuromatosis) adı verilen sinir hücrelerinden kaynaklanan iyi huylu büyümeler geliştirebilirler. Bu büyümeler gastrointestinal kanalda meydana gelir ve karın, ishal, kabızlık ve anormal şekilde genişlemiş bir kolonun (megacolon) şişmesine neden olabilir. Etkilenen bebekler sıklıkla kilo alamaz ve yaş ve cinsiyet için beklenen oranda büyür (gelişemez).

Carney kompleksi, kalp, cilt ve endokrin sistemi en çok etkileyen, iyi huylu tümörlerle (çoklu neoplazi) ve cilt rengindeki (pigment) anormallikleri etkilenen alanların cildinde lekeli bir görünüme yol açan nadir bir genetik hastalıktır. Bağ dokusunun iyi huylu tümörleri (miksomalar), Carney kompleksi olan kişilerde yaygındır ve en sık olarak, inme, kapak tıkanıklığı veya kalp yetmezliği gibi ciddi, hayatı tehdit edici komplikasyonlara neden olabilecekleri kalpte bulunur. Carney kompleksinde, çeşitli bezleri etkileyen çok çeşitli endokrin anormallikleri ortaya çıkabilir. Ek tümörler, cildi etkileyen miksomları ve sinir kılıfı tümörlerini (schwannomlar) içerir. Deri pigment anormallikleri arasında minik düz (çil benzeri) siyah veya kahverengi lekeler (çoklu mercimek) ve küçük, mavi veya mavimsi siyah lekeler (mavi nevüs) bulunur.

Hastalığın diğer isimleri

bağırsak polipoz-kutanöz pigmentasyon sendromu

lentiginosis, perioral

periorifatik lentiginoz sendromu

Peutz-Jeghers polyposis

PJS

polipoz, hamartomatous bağırsak

polyposis, intestinal, II

polipler ve lekeler sendromu

Kaynakçalar