Vici sendromu nadir bir hastalıktır. Erken yaşamda başlayarak vücudun birçok sistemini etkiler. Beyin, bağışıklık sistmi,kalp,cilt ve gözde anormallikler ile karakterize bir hastalıktır. Diğer organ ve dokular ise daha az etkilenmektedir.
Vici sendromunun karakteristik özelliği, beynin sol ve sağ yarısını (corpus callosum) doğumdan önceki gelişim evrelerinde normalde oluşturamayan korpus kallozumun ajenezi olarak adlandırılan beyin anomalisidir. Vici sendromunda beyinde başka anormallikler de meydana gelmektedir, Vici sendromunda beynin, pons (pontine hypoplasia) olarak bilinen bölgesinin az gelişmiş olması ve sinir hücrelerini kapsayan ve koruyan bir yağ maddesi olan miyelin de dahil olmak üzere diğer beyin bölgelerinde anormallikler ortaya çıkabilir.
Beyin gelişimi ile ilgili sorunların yanı sıra, zaman içinde alışılmadık derecede küçük bir baş büyüklüğü (mikrosefali) ile sonuçlanan beyin dokusunun bozulması (dejenerasyonu) oluşabilir.
Vici sendromlu bireylerde beyin sorunları beynin gelişimi olumsuz ve derinden etkiler. Bu durumdan etkilenen bebeklerde zayıf kas tonusu (hipotoni) vardır. Bu bebeklerin bir kısmı yuvarlanma eylemini gerçekleştiremez ve yaşlandıkça da bu beceriyi kaybederler. Neredeyse hiçbirisi düzgün oturamaz, yürüyemez ve bundan etkilenen çocuklar konuşamaz.
Vici sendromunun bir başka karakteristik özelliği, hayati tehlike oluşturabilecek tekrarlayan enfeksiyonlara yol açan bozulmuş bağışıklık işlevidir (bağışıklık eksikliği). En sık solunum yolu enfeksiyonları görülmektedir. Gastrointestinal ve idrar yolu enfeksiyonları da sıktır.
Vici sendromlu çocuklarda kardiyomiyopati adı verilen potansiyel olarak yaşamı tehdit edici kalp rahatsızlığı yaygındır. Zamanla kötüleşen bu durum, kalbin verimli bir şekilde kan pompalamasını zorlaştırır. Ayrıca bazı etkilenen çocuklar doğumdan (kalp konjenital) kaynaklanan kalp bozukluklarına da sahiptir.
Vici sendromunun diğer önemli özellikleri arasında aile üyelerine ve aynı etnik kökene sahip diğer insanlarda daha açık renkli olan cilt ve saç (hipopigmentasyon) ve göz merceğinin bozulması (kataraktlar) veya diğer göz anormalliklerinin görülmesidir.
Vici sendromunun daha az görülmeyen belirtileri ve semptomları; iç kulakta anormalliklerin neden olduğu işitme kaybı (duyusal yüz işitme kaybı); ağzın çatısında (yarık damak) bir açıklık olan veya üst dudakta (yarık dudak) veya diğer olağandışı yüz bölgelerinde bir açıklık; ve tiroid, karaciğer veya böbreklerin anormal fonksiyonu gelişebilir. Etkilenen birçok bebek beklenenden daha yavaş büyür ve kilo alır. Durumun ciddiyeti nedeniyle birçok vici sendromuna yakalanan bireyler 5 yaşının altında yaşamını yitirirler.
Sıklık
Vici sendromu nadir görülen ve sıklığı bilinmeyen bir hastalıktır. Şu anda yaklaşık 100 kişiye vici sendromu teşhisi konulmuştur.
Nedenler
EPG5 geninteki mutasyon Vici Sendromuna neden olur. EPG5 genindeki mutasyonlar Vici sendromuna neden olur. Bu gen, otofaji adı verilen hücresel bir süreçte yer alan bir proteini yapmak için talimat sağlar.
Hücreler bu işlemi yıpranmış veya gereksiz hücre parçalarını geri dönüştürmek veya parçalamak için kullanır. Otofaji ayrıca, enerji ihtiyacı yüksek olduğunda hücrelerin materyalleri en verimli şekilde kullanmalarına yardımcı olur. Otofajideki rolüne ek olarak, EPG5 proteini vücudun bakteri ve virüs gibi yabancı istilacılara karşı bağışıklık tepkisine yardımcı olur.
Vici sendromuna neden olan EPG5 gen mutasyonları, çalışmayan anormal EPG5 proteinlerinin üretimine yol açar. İşlevsel EPG5 proteini olmadan yabancı işgalciler, tekrarlayan enfeksiyonlara yol açan bağışıklık reaksiyonlarına neden olurlar.
Ek olarak, otofaji de bozulmuştur. Araştırmacılar, otofajiye ilişkin sorunların beyindeki hücrelerin normal gelişimini ve hayatta kalmalarını, yüksek miktarda enerji gerektiren diğer organ ve dokuları bozduğunu iddia ediyor; Ancak, bu bozulmanın Vici sendromunun belirti ve semptomlarına neden olduğu tam olarak açıklanamamaktadır.
Kalıtım Paterni
Bu durum otozomal resesif bir kalıtsal kalıtımla ifade edilir, yani her bir hücredeki genin her iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otozomal resesif hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak bunlar genellikle durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.
Durumun diğer isimleri
Eksik korpus kallosum katarakt immün yetmezliği,Korpus kallozum agenezi-katarakt-immün yetmezlik sendromu,Dionisi Vici Sabetta Gambarara sendromu,Dionisi-Vici-Sabetta-Gambarara sendromu
Yarık dudak / damak, katarakt, hipopigmentasyon ve eksik korpus kallosum ile immün yetmezlik
Klinik Özellikler
Vici sendromu, bugüne kadar bildirilen ve yaşamın ilk aylarında ortaya çıkan en yaygın kalıtsal insan multisistemi bozukluklarından biridir. 5 ana tanısal bulgunun yanı sıra- kallosal agenezis, katarakt, kardiyomiyopati, hipopigmentasyon ve kombine immün yetmezlik- neredeyse her türlü organ sisteminin dahil olabileceğini düşündüren çok çeşitli değişken ek özellikler bildirilmiştir. Üç ek bulgu (derin gelişimsel gecikme, elde edilen mikrosefali ve belirgin bir şekilde büyümenin gecikmesi) yakın zamanda ortaya çıkmıştır, ancak spesifik olmamakla birlikte, 5 ana tanı özelliği ile tutarlı bir şekilde ilişkili olduğu ve tanıyı desteklediği belirtilmiştir.
Bireysel hastalarda yapısal konjenital anormallikler ve edinilmiş organ disfonksiyonu (örneğin, doğuştan kalp defekti ve kardiyomiyopati) sık görülmez. Vici sendromundaki tipik bulgular aşağıda ayrıntılı olarak belirtilmiş ve Tablo 1’de özetlenmiştir. Vici sendromunun karakteristik özellikleri Şekil 1’de gösterilmektedir.
Şekil 1. Vici sendromunun klinik özellikleri.
Etnik (A-D, Türkiye kökenli) ve ailevi (E-F) geçmişe ilişkin hipopigmentasyona dikkat edin. Yüz özelliklerinin dolgun dudaklarla ve macroglossia’ya benzeyen (lizozomal) depolanma bozukluklarında kabalaşması bazı çocuklarda görülür (g). Fundoskopide retinal hipopigmentasyon ve optik atrofiye dair kanıtlar vardır (H). Cullup ve ark. Nature Genetics 2013; 45 (1): 83–87, izin alınarak çoğaltılmıştır.
Durumun Diğer İsimleri
Eksik korpus kallosum katarakt immün yetmezliği
Korpus kallozum agenezi-katarakt-immün yetmezlik sendromu
Dionisi Vici Sabetta Gambarara sendromu
Dionisi-Vici-Sabetta-Gambarara sendromu
Yarık dudak / damak, katarakt, hipopigmentasyon ve eksik korpus kallosum ile immün yetmezlik
Kaynakça
1.) Vici syndrome: a review. Susan Byrne, Carlo Dionisi-Vici, Luke Smith, Mathias Gautel,2016.11:21
2.) Vici syndrome,Genetic Home Referance
Website on Pubmed : PubMed https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%28Vici+syndrome%5BTIAB%5D%2 9+AND+english%5Bla%5D+AND+human%5Bmh%5D+AND+%22last+2160+days %22%5Bdp%5D
Derleyen Zuhal Cevahir
Mail: [email protected]