BARTTER SENDROMU – Nadir Hastalıklar

Genel Bilgi

Bartter sendromu, böbrek fonksiyonlarında spesifik kusurların olduğu nadir bir genetik hastalık grubu için kullanılan genel bir isimdir. Bu kusurlar böbreğin tuzu tekrar emme kabiliyetini bozar ve vücuttaki çeşitli elektrolit ve sıvı konsantrasyonlarında dengesizliklere neden olur. Etkilenen elektrolitler birincil olarak potasyum, kalsiyum, magnezyum, sodyum ve klorür gibi mineral tuzlarıdır.

Bebeklik döneminden başlayarak, etkilenen bireyler genellikle beklenen oranda büyümez ve kilo alamazlar. İdrarlarında fazla miktarda tuz (sodyum klorür) kaybederek susuz kalmaya, kabızlığa ve artan idrar üretimine (poliüri) yol açar. Ek olarak, idrarla çok miktarda kalsiyum atılması, kemiklerin zayıflamasına neden olur. Bartter sendromu ayrıca kandaki düşük potasyum ile karakterizedir, bu da kas güçsüzlüğü, kramp ve yorgunluk ile sonuçlanabilir. Nadiren de olsa, etkilenen çocuklarda, iç kulak anormalliklerinin neden olduğu işitme kaybı gelişir.

Genetik Değişiklikler/ Etken Faktörler ve İlgili Genler

Hastalığın mutasyona uğrayan genlere göre beş alt bölümü vardır.

Bartter sendromu tip 1 (SLC12A1 geni)
Bartter sendromu tip 2 (KCNJ1 geni)
Bartter sendromu tip 3 (CLCNKB geni)
Bartter sendromu tip 4A (BSND geni)
Bartter sendromu tip 4B (CLCNKA ve CLCNKB genleri)
Bartter sendromu tip 5 (MAGED2 geni)

Bartter sendromu ile ilişkili genler normal böbrek fonksiyonunda önemli roller oynar. Bu genlerden üretilen proteinler böbreklerdeki tuzun yeniden emiliminde rol oynar. Bu genlerin herhangi birindeki mutasyonlar böbreklerin tuzu yeniden emme yeteneğini bozar ve idrarda aşırı tuz kaybına neden olur.

Belirti ve Semptomlar

Bartter sendromu için başlangıç yaşı, hastalık şiddeti ve gözlemlenen spesifik semptomlar aynı alt tipte olan kişiler arasında bile kişiden kişiye büyük ölçüde değişebilir. Bazı kişilerde hafif semptomlar gözlemleneblirken; diğerleri doğumda ciddi, potansiyel olarak yaşamı tehdit edici komplikasyonlar yaşayabilir.

Sık görülen semptomlar; kas güçsüzlüğü, kramp, spazm ve yorgunluktur.Bazı vakalarda aşırı susuzluk (polidipsi), aşırı idrara çıkma (poliüri) ve gece idrara çıkma ihtiyacı (nokturia) da görülebilir. Aşırı sıvı alımı yüzünden, sık idrara çıkma dehidratasyona(sıvı kaybı) neden olabilir. Meydana gelebilecek ek semptomlar kabızlık, kusma, yüksek vücut ısısı, uyuşukluk ve genel sağlıksızlık hissini içerir. Çocuklar büyüdükçe, büyüme hızları yaşlarına ve cinsiyetlerine bağlı olarak beklenenin altında (büyüme geriliği) olabilir. Eğer tedavi edilmezse, etkilenen bireyler yetişkinlerden beklenenden daha kısa olabilir (kısa boy). Bazı çocuklar gelişimsel dönüm noktalarına ulaşmada gecikmeler yaşayabilir. Etkilenen bazı bebekler, üçgen şeklinde bir yüz, belirgin alin, büyük gözler, belirgin, sivri kulaklar ve ağzın köşelerinin sarkması nedeniyle somurtma ifadesi gibi karakteristik yüz özelliklerine sahip olabilir. Önemli elektrolit dengesizlikleri yaşayan bazı kişilerde, düzensiz kalp atışları (kalp ritmi) veya kas zayıflığı (felç) gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Nadir olmasına rağmen, tedavi edilmezse, bu kardiyak aritmiler, ani kalp durması ve potansiyel olarak ani ölüme neden olmak için potansiyel olarak ilerleyebilir.

Genel olarak, Bartter sendromu tip 1, 2, 4a ve 4b, erken başlangıç yaşı ve daha ciddi semptomlar ile ilişkilidir. Bartter sendromu tip 1 ve 2 olan hastalar tipik olarak idrarda yüksek seviyede kalsiyum içerir ve böbreklerde kalsiyum birikmesine neden olabilir. Böbreklerdeki kalsiyum birikimi (kalsifikasyon) sonunda böbrek fonksiyonunu etkilenebilir. Bartter sendromu tip 4A ve 4B’de, işitsel sinirlerin beyne duyusal girdi iletebilme yetersizliği nedeniyle etkilenen bebeklerde doğuştan sensorinöral sağırlık görülür.

Bartter sendromu tip 3 doğumdan önce de ortaya çıkabilir, ancak genellikle daha hafif semptomlarla ilişkilidir ve bu alt tipte birçok hastada bebeklik döneminde veya erken çocukluk döneminde büyüme problemleri ile görülür.

Bartter sendromu tip 1, tip 2 ve Bartter sendromu tip 4a ve 4b alt gruplarında belirti ve semptomları doğum öncesi dönemde görülebilir. Uterodaki anormal böbrek fonksiyonu aşırı idrar üretimine ve gelişmekte olan fetüsün etrafında anormal bir amniyotik sıvı birikmesine neden olabilir. (polihidroamniyoz) Genellikle erken doğum görülür. Yenidoğan döneminde, etkilenen bebeklerde aşırı idrara çıkma (poliüri) ve hayatı tehdit eden ateş ve dehidrasyon olayları görülebilir.Kusma ve ishal de görülebilir.

Özel bir form Bartter tip 5; tipik olarak erken doğuma yol açan şiddetli amniyotik sıvı (polyhydramnios) ile kendini gösterir. Bazı durumlarda, prematürite o kadar erkendir ki bebek anne rahminin dışında yaşamayabilir. Ancak, doğduktan sonraki haftalarda, yüksek idrar çıkışı ve elektrolit kaybının tüm böbrek semptomları, tedaviye ihtiyaç duymadan kendiliğinden düzelir. Bu durumun altında yatan gen X-kromozomundadır, bu nedenle Bartter sendromu tip 5 baskın olarak erkeklerde görülür.

Genetik Görülme Sıklığı

Bartter sendromları erkekleri ve kadınları eşit sayıda etkiler.Genel nüfusta yaklaşık 100.000 kişiden birini etkileyeceği tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, birçok vaka teşhis edilmez veya yanlış teşhis edilir, bu da genel popülasyondaki gerçek sıklığı belirlemeyi zorlaştırır. Bartter sendromları herhangi bir ırk veya etnik kökene sahip bireylerde ortaya çıkabilir.

Kalıtım Paterni/Deseni

Hastalık tip 5 hariç bütün alt tiplerinde otozomal resesif paternde kalıtsaldır.Bu, her hücrede genin her iki kopyasında da mutasyon olduğu anlamına gelir. Ebeveynlerin ikisi de hastalığı taşır ama izlerini göstermezler. Tip 5 alt türü ise X’e bağlı resesif kalıtılır.

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

Bartter sendromlarından birinin tanısı, karakteristik semptomların tanımlanması, ayrıntılı bir hasta geçmişi, ayrıntılı bir klinik değerlendirme ve çeşitli uzmanlık testlerine dayanır.

Bu bozuklukları teşhis etmek için kullanılan laboratuvar testleri, serum elektrolit seviyelerini, özellikle potasyum, klorür, bikarbonat, magnezyum, renin ve aldosteron seviyelerini belirlemek için kan testlerini ve sodyum, klorür, potasyum, kalsiyum ve magnezyum da dahil olmak üzere idrar elektrolitlerinin ve prostaglandin E2 varlığını belirlemek için idrar testleri.içerir. Son olarak moleküler genetik testlerle de, Bartter sendromlarına neden olduğu bilinen belirli genlerdeki mutasyonlar tespit edilebilir ve tanı doğrulanabilir.

Bartter sendromlarının tedavisi, her bir bireyde belirgin olan spesifik semptomlara yöneliktir.Tedavi, uzman bir ekibin koordine çabalarını gerektirebilir. Tedavi belirli takviye ve ilaçların ömür boyu uygulanmasını gerektirir. Tedavinin dayanak noktası vücuttaki sıvı ve elektrolitlerin uygun dengesini restore etmektir. Bu tipik olarak elektrolit dengesizliklerinin düzeltilmesine yardımcı olmak için sodyum ve potasyum klorür desteğini içerir. Tedavinin yanında büyüme hormonu takviyesi bazı vakalarda büyüme geriliği ve Bartter sendromuyla ilişkili kısa boylanma tedavisi için uygulanabilir.Ayrıca özellikle Bartter sendromu tip 3’te, magnezyum takviyesi kas spazmlarını tedavi etmek için kullanılabilir.

Etkilenen bireylerin yeterli tuz ve su alımı gereklidir.

Kaynakça