Genel Tartışma
Refsum hastalığı görme kaybına,koku duyusunun yokluğuna(anosmi) ve diğer çeşitli işaret ve semptomlara sebep olan kalıtımsal bir durumdur.
Refsum hastalığıyla ilişkili görme kaybı retinitis pigmentosa denilen göz hastalığı sebebiyle olur.Bu hastalık gözün arka tarafında ışığa hassas katmanı yani retinayı etkiler.Görme kaybı retinanın ışığa duyarlı hücrelerinin gitgide kötüleşmesiyle meydana gelir.Retinis pigmenosanın ilk işareti genellikle çocuklukta ortaya çıkan gece görüşünün kaybıdır.Yıllar ilerledikçe,hastalık taraflı(periferal) görüşü bozar ve nihayetinde körlüğe yönlendirebilir.
Görme kaybı ve anosmi Refsum hastası olan neredeyse herkeste görülür ama diğer işaretler ve semptomlar çeşitlidir.Etkilenmiş bireylerin yaklaşık bir-üçü ellerde ve ayaklarda anormalliklerle doğarlar.Daha sonra hayatta ortaya çıkan özellikler ilerleyici kas güçsüzlüğü ve kaybı;kötü denge ve koordinasyon(ataksi);duyma kaybı;ve kuru,pullu deridir(balık pulu hastalığı).Ek olarak Refsum hastalığına sahip bazı insanlarda anormal kalp ritmi(aritmi) ve buna bağlı olarak kalp problemleri gelişir ve bu hayatı tehdit edici olabilir.
Sıklık
Refsum hastalığının prevelansı bilinmemesine rağmen nadir bir durum olduğu düşüncesi vardır.
Sebepleri:
Olguların %90 dan fazlasında PHYH genindeki mutasyonlar sonucunda Refsum hastalığı oluşur.Arta kalan olgularda PEX7 denen genin mutasyonları hastalığa sebep olur.
Refsum hastalığının işaret ve semptomları fitanik asi denen bir tip yağ asidinin anormal şekilde üretilmesinin sonucu olarak oluşur.Bu madde özellikle sığır eti ve süt ürünleriyle beslenmeyle elde edilir.Genelde alfa oksidasyon olarak adlandırılan süreç vasıtasıyla yıkılmasıyla hücrenin içinde peroksizom denen yapılar ortaya çıkar.Bu kese benzeri kompartımanlar yağ asitleri ve belirli toksik bileşikler bir çok farklı maddeyi işleyen enzimleri içerir.
PHYH yada PEX7 geninin mutasyonlarının her iki durumunda da fitanik asitin yıkımını içeren peroksizomların olağan fonksiyonlarını aksatır.Sonuç olarak bu madde vücut dokularında birikir.Fitanik asitin birikimi,bu maddenin aşırı birikmesinin görme,koklama ve Refsum hastalığının diğer spesifik özelliklerine sebep olması belirsiz olmasına rağmen hücreler için toksiktir.
İşaret ve Semptomlar
Refsum hastalığının semptomları görme harabiyeti,dejeneratif sinir hastalığı,kas koordinasyonunun kaybı,kemik ve deri değişikliklerini içerir.Semptomlar gece körlüğünü,periferal görüşün kaybını ve kas koordinasyonunun kaybıyla ilişkili olarak hissizlik ve güçsüzlüğü içerebilir.
Etkilenmiş bireyler kollarda ve bacaklarda olağandışı yanma ve karıncalanma hissi(parestezi) deneyimleyebilir.Nörolojik semptomlar sık düşmelerle birlikte istikrarsız yürüyüş(ataksi) ve periferal nöropatiyi(sensör,motor ve refleks değişiklikleriyle karakterize) içerir.Deri değişiklikleri kuruluk,kaşıntı ve pullanmayı içerir.
Refsum hastalığının infantil formunda var olması genellikle hayatın ilk yılında ortaya çıkmasıyla birliktedir.Erken başlangıca ek olarak,görme ve duymanın harabiyeti,karaciğerde büyüme ve safra asitinin yetersiz metabolizmasıyla ve gelişmenin gecikmesiyle karakterizedir.
Refsum Hastalığının Diğer İsimleri
- Yetişkin Refsum Hastalığı
- ARD
- CRD
- HMSN 4
- HMSN tip 4
- DOC 11(Fitanik Asit Tip)
- Klasik Refsum Hastalığı
- Kalıtsal Motor ve Duyusal Nöropati Tip 4
- Heredopati ataktik polinöritiformis
- Fitanik Asit Depolama Hastalığı
- Refsum Sendromu
- Refsumun Hipertrofik Nöropatisi
- Boynuzlaşma 11’in Hastalığı(Fitanik Asit Tip)
Etkilenmiş Popülasyonlar
Refsum hastalığının başlangıç yaşı fazlasıyla çeşitlilik göstermektedir.Erken çocukluktan 50 yaşına kadar herhangi bir yaşta meydana gelebilir ama semptomlar çoğunlukla 20 yaşında görünür.Erkekler ve kadınlar eşit sayılarda etkilenir.
Kalıtım Paterni
Bu durumun kuşaktan kuşağa aktarılması her hücredeki genin iki kopyasında da mutasyona sahip olması anlamına gelen otozomal resesif paternle olur.Otozomal resesif durumlu bireyin ebeveynleri mutasyonlu genden birer kopya taşırlar ama tipik olarak durumun işaret ve semptomlarını göstermezler.
Refsum hastalığından sorumlu genler kromozom 10’un kısa kolunda ve kromozom 6’nın uzun kolunda bulunur.
Teşhis
Teşhiste fitanik asitin mevcudiyeti kanda yada idrar örneklerindedir.
Standart Terapiler
Tedavi
Refsum’un tedavisi fitanik asiti düşük(süt ürünlerinde,sığır etinde,kuzuda ve bazı deniz ürünlerinde bulunur) ve kalorisi yüksek sıkı bir diyeti takip etmeyi kapsar.Kan plazmasının ortadan kaldırılması ve reinfüzyonuna(plazmaferez) ayrıca gerek duyulabilir.Diğer tedavi semptomatik ve destekleyicidir.
Kaynakça
rarediseases.org/rare-diseases/refsum-disease
ghr.nlm.nih.gov/condition/refsum-disease