Genel Bilgiler
Fumarik asitüri,beyni ve sinir sisteminin diğer kısımlarını etkileyen kalıtımsal bir hastalıktır.Belirti ve semptomlar küçük kafa(mikrosefali),şiddetli gelişimsel gecikme,zayıf beslenme,zayıf kas tonusu(hipotoni),gelişememe,nöbetler ve ayırt edici yüz özellikleri olabilir.Maalesef,bu eksikliğe sahip kişilerin çoğunun konuşma ve yürüme yeteneği yoktur.Çeşitli beyin anomalilerinin tespiti MRI’da tespit edilebilir.Fumaraz eksikliği FH genindeki mutasyondan kaynaklanır ve otozomal resesif olarak kalıtılır.FH geninin ürünü olan fumarat hidrataz Krebs Döngüsü’nde fumaratın malata dönüşümünü katalizleyen enzimdir.Maalesef şu anda etkili bir tedavi yoktur.
Genetik Değişiklikler
Fumaraz eksikliği FH genindeki mutasyonan kaynaklanır ve mutasyonun şiddetine göre risk değişmektedir.Bu gen vücuda fumarat hidrataz üretimini sağlar.Bu enzim ise hücrelere oksijeni kullanarak enerji üretmede yardımcı olur.Gendeki mutasyon enzimin çalışmasını engeller.Enerji üretimi özellikle beyin gelişimi boyunca oldukça önemlidir.
Belirti ve Semptomlar
Fumaraz eksikliği olan çoğu yenidoğan yetersiz beslenme.gelişememe ve zayıf kas tonusu(hipotani) gibi bazı nörolojik anomalilere sahiptir.Erken başlangıç infantil ensefalopatisi(beyin yapısı veya fonksiyonunda anormallikler),nöbetler,mikrosefali ve geç gelişim de görülmektedir.Fumaraz eksikliği olan çoğu çocuk konuşmayı ve yürümeyi hiç öğrenemez.Bazılarında ayrıca polisitemi(kırmızı kan hücresi fazlalığı),tekrarlayan kusmalar,pankreatit görülmüştür.Ayırt edici yüz özellikleri arasında öne çıkmış alın,baskılanmış burun köprüsü ve ayrık gözler bulunabilir.
MRI ile çeşitli beyin anomalileri tespit edilebilir.Bunlar arasında serebral atrofi(nöronların ve birbirleriyle bağlantılarının kaybı),genişlemiş ventriküller(beyin omurilik sıvısının üretildiği boşluklar),korpus kallozomun incelmesi veya yokluğu(agenez),anormal derecede küçük beyin sapı vardır.İdrarda yüksek aminoasit seviyesi(aminoaidüri) de önemli semptomlardandır.
Genetik Görülme Sıklığı
Fumaraz eksikliği 2017 yılı itibariyle yaklaşık 100 raporlu vaka ile nadir bir hastalıktır.Hastalık farklı etnik kökene sahip insanlarda oluşur ama bu hastalığa sahi birçok kişi güneybatı Amerika’nın(Kuzey Arizona ve Güney Utah) izole edilmiş bölgelerindeki topluluklardadır. Buradaki artan sıklığın akraba evliliklerinden ve çok eşi topluluklardan kaynaklandığı düşünülüyor.Genetik görülme sıklığı ise <1/1000000’dur.
Kalıtım Paterni
Otozomal resesif kalıtılır.Bunun anlamı mutasyona uğramış genin eşey hücrelerinde değil vücut hücrelerinde kalıtıldığı yani cinsiyetten bağımsız olduğudur.
Teşhis Yöntemleri
Organik asitlerin kromatografisi, sıklıkla süksinik asit ve alfatotoglutarik asit ile ilişkili, atılan fumarik asit kanıtı sağlar. Hiperlaktakidemi ve orta derecede hiperammonemi diğer yaygın bulgulardır. Tanı, lökositlerde veya kültürlenmiş fibroblastlarda fumarat hidrataz aktivitesini ölçerek doğrulanabilir. Beyin MRI’sı serebral atrofi, genişlemiş ventriküller ve genişlemiş ekstra eksenel serebral omurilik sıvısı (BOS) boşlukları, yaş için miyelinasyonun gecikmesi, korpus kallozumun incelmesi ve anormal derecede küçük bir beyin sapı gibi çeşitli anomalileri ortaya çıkarır. Bilateral polimikrojiyi ve korpus kallozumun yokluğunu içeren gelişimsel malformasyonlar da görülebilir.
Ayırıcı Tanı
İdrardaki yüksek fumarik asit seviyesi metabolik stresden kaynaklanabilir; bu nedenle fumarik asitüri testi hasta stabilize edildikten sonra tekrarlanmalıdır. Ayırıcı tanılara polimikroji ve Leigh sendromu dahildir.
Doğum Öncesi Tanı
Polihidramnios, intrauterin büyüme gecikmesi ve erken doğum vakaların üçte birinden fazlasında görülür. Fetal ultrason genişlemiş serebral ventrikülleri ve diğer beyin anormalliklerini ortaya çıkarır.
Tedavi
FA hastalarına sadece semptomatik tedavi uygulanır. Yenidoğanlarda beslenmeyi kolaylaştırmak için gastrostomi gerekebilir. Nöbetleri kontrol etmek için kullanılan terapiler, bu enzimatik kusur ailesi için kontrendike olan ketojenik bir diyet içermemelidir. Skolyozu azaltmak ve hareketliliği artırmak için fizik tedavi bazı durumlarda yardımcı olabilir. Daha az etkilenen vakalarda motor becerileri ve dil gelişimini geliştirmek için özel eğitim ve mesleki terapi gereklidir. Uzun süreli hayatta kalan hastalar için düzenli tümör testi gereklidir.
Hastalıkla İlişkili Genler
FH geni lokayonu ise 1.q43
Hastalığın Diğer İsimleri
Fumarat Hidrataz Eksikliği,Fumaraz Eksikliği,Fumarik Asitüri
Kaynakça