Genel Bilgi
Süksinik semialdehit dehidrogenaz eksikliği (SSADHD), çeşitli nöromüsküler (sinir ve kasla ilgili) problemlere sebep olabilen, otozomal resesif bir hastalıktır. Bu hastalığa sahip bireylerde, SSADH enzimi aktivitesi eksikliği, gama aminobütirik asit (GABA) metabolizmasını bozar. SSADH eksikliği süksinik semialdehit molekülünün anormal birikimine neden olur, bu molekül de gama-hidroksibütirik asit’e (GHB) dönüştürülür. GHB, sinir sisteminde çok çeşitli etkilere neden olan bir moleküldür. GHB birikimi hastanın yürümesini, konuşmasını ve bilgi işleme becerisini etkiler. Bununla beraber, hastalarda çok çeşitli belirtiler görülebilir.
Kaynak: https://www.ssadh.net/about-the-disorder/
Belirti ve Semptomlar
SSADH eksikliği olan bireylerde belirtilerin derecesi, görülme sıklığı ve şiddeti çok çeşitli olabilmektedir, aile bireyleri arasında bile değişiklik gösterebilir. Bu çeşitlilik tanı konulmasını zorlaştırır. Bununla birlikte, çoğu etkilenen bireyde çocukluk çağında fiziksel ve zihinsel gelişim geriliği görülür. Başlıca belirtiler;
-Metabolizma ve homeostazide (hücre içi denge) bozukluklar
-Belli çocukluk çağı motor becerilerinde (emekleme, desteklenmeden oturabilme, yardımsız yürüyebilme vb.) gelişim geriliği
-Azalmış kas tonusu (hipotoni)
-Zihinsel gerilik, konuşmada gerilik
-İstemli hareketlerde bozukluk, dengesizlik (ataksi)
-Davranış bozuklukları (anksiyete, hiperaktivite, öfke sorunları vb.)
Semptomlar çoğu zaman bebeklik ve çocukluk çağında görülmeye başlasa da bazen yetişkinliğe kadar hastalığın tanısı konulamayabilir.
Görülme Sıklığı
SSADH eksikliği kadınları ve erkekleri eşit derecede etkiler. Günümüze kadar yaklaşık 450 vaka tespit edilmiştir. Etkilenen bireylerin çoğu Türk, Beyaz Amerikan, Hint ve Kuzey Avrupa kökenlidir. Hastalıkla ilişkili semptomlar çok çeşitli olduğu ve spesifik olmadığı için, uzmanlar hastalığa önemli ölçüde tanı konulamadığını düşünmektedirler. Bu nedenle SSADH eksikliğinin görülme sıklığının doğru bir şekilde belirlenmesi zordur.
Genetik Değişiklikler
ALDH5A1 genindeki (6p22) mutasyonlar (değişimler) SSADH eksikliğine neden olur. Bu gen mitokondriyal süksinik semialdehit dehidrogenaz enziminin sentezinden sorumludur. Resesif (çekinik) kalıtılan bu hastalığın görülmesi için, bireyde bu genin iki (biri anneden biri babadan gelen) anormal kopyasının bulunması gerekir. Genlerden biri normal, diğeri hastalık yapıcı ise birey taşıyıcı olur, hastalık belirtisi göstermez. Akraba evliliklerinde ebeveynlerde aynı genin anormal kopyalarının bulunması daha büyük olasılıktır. Kanıtlar, etkilenen ailelerin (akrabaların) çoğunda SSADH enziminin fonksiyonunu bozan farklı mutasyonların olduğunu göstermektedir.
Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/primer/illustrations/autorecessive.jpg
Tedavi Yöntemleri
SSADH eksikliğinin güncel bir tedavisi bulunmamaktadır. Genelde atakları ve nörodavranışsal bozuklukları önleme amaçlı ilaç tedavileri uygulanır. Karbamazepin ve lamotrijinin (antiepileptik ilaçlar) bu hastalıkta görülen ataklara etkili olduğu kanıtlanmıştır. Benzodiazepinler, metilfenidat, tiyoridazin, risperidon gibi ilaçlar da anksiyete, agresiflik, dikkat eksikliği ve halüsinasyon gibi belirtilerin tedavisinde kullanılır. Bazı vakalarda fizik tedavi, rehabilitasyon, konuşma terapisi de yararlı olabilir.
Hastalığın Diğer İsimleri
4-hidroksibütirik asidüri, gama-hidroksibütirik asidüri, SSADH eksikliği,
Kaynaklar