Genel Bilgi
Mikozis fungoides (MF), T hücre lenfositlerinin(beyaz kan hücre çeşidi) kanserli hücrelere dönüşmesiyle birlikte deride birikmesi sonucu meydana gelen bir hastalık türüdür ve bu tür en sık görülen kutanöz T hücreli lenfomadır (CTCL). CTCL’ler deride meydana gelen lenfomaları içerir ve iki ana lenfosit tipinden olan ve diğer lenfositlerin aktivitelerine yardımcı olabilecek T lenfositlerin üretimindeki hatalardan veya T lenfositlerin malign hücrelere transformasyonundan kaynaklanır. Mikozis fungoides ve Sezary sendromu kutanöz T hücreli lenfoma adı altında gruplandırılır.
MF vücudun güneş görmeyen kısımlarında ortaya çıkan pul pul, kırmızımsı döküntü ile birlikte tipik ve yavaş ilerleyen bir hastalık olarak karakterize edilir. Hastalığın kronik olmasının sonucu olarak döküntü haricinde herhangi bir belirtiye neden olmadan aylarca veya yıllarca sürebilir.Bu özelliğinden dolayı teşhiş esnasında egzema, sedef hastalığı gibi deri hastalıkları ile karıştırılabilir.Sonuç olarak erken evre MF tanısı koymak oldukça zordur.Doğru tanı koymak ve doğru evreleme yapmak için histolojik, klinik ve immunogenetik değerleri göz önünde bulundurmak oldukça önemlidir. MF hastalığı gelişim süreci olarak 3 ana evreye ayrılır (yama, plak, tümor ) ve en son evrede hastalık gastrointestinal sistem, karaciğer, dalak veya beyin dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.
Sezary Sendromu MF’nin ileri evresi ve lösemik varyantı olan daha az sıklıkla görülmesinin yanında tedaviye daha direçlidir. MF ismini Jean-Louis-Marc Alibert tarafından deri tümörlerinin mantar şekline benzemesinden dolayı almıştır.
Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler
MF’de birçok kanserin ortak özelliği olan kromozom anormalliği (kromozom instabilitesi) görülmektedir .Bu anormallik 7 ve 17 nolu kromozomundaki DNA eklenmesi veya 9 ve 10 nolu kromozomundaki DNA silinmesi sonucunda meydana gelir ve bu değişikler hücrenin kontrolsüz bir şekilde bölünme ve büyümesine neden olan genetik değişikliklerdir.
Mikozis fungoidesin kesin nedenleri bilinmemekle birlikte bununla ilgili mevcut teoriler bulunmaktadır.Bu teoriler Retrovirüs, Antijen kalıcılığı , Kanserojen maddelere maruz kalmayı içerir.
Bakteriyel ve viral enfeksiyonlar veya çevresel maruziyet gibi faktörler MF’in gelişmesinde yer alabilir. Ancak, çevresel ve genetik faktörlerin etki mekanizması belirsiliğini korumaktadır.
Belirti ve Semptomlar
Bu semptomlar genel olmakla birlikte bireye göre çeşitlilik gösterebilir. Bunlar ; Kan ve kan oluşturan dokuların, Kardiyovasküler sistemin, Bağışıklık sisteminin ve Deride meydana gelen anormallikler sonucunda gelişir ve aynı hastalığa sahip kişiler aynı belirtileri göstermek zorunda değildir.
- Egzema
- Eritem
- Lenfadenopati (Şişmiş lenf düğümleri)
- Lenfoma (Lenfatik sistem kanseri)
- Ciltte oluşan anormal doku büyümesi (Derinin neoplazmı)
- Kaşıntı
- Deri yangısı
- Cilt plakları
- Kızarıklık
| Spesifik olarak MF evreleri ve bu evrelerde görülen semptomlar;
|
|
|
1.Evre (Yama oluşumu) |
· Genel kaşıntı
· Kırmızı (eritemli) yamalar · Cildin etkilenen bölgesinde ağrı · Uykusuzluk |
|
2.Evre (Plak oluşumu) |
· Mavimsi ve kırmızımsı plak oluşumu
· Anormal makrofaj hücresi varlığı ve sonucunda koyu renkli yağlı doku gelişimi · Lenf bezlerinin iltihaplanması (lenfadenit) |
|
3.Evre (Tümor oluşumu) |
· Mantarlara benzeyen mavimsi veya kırmızı-kahverengi renkte ülserli lezyonların oluşması
· Cilt hücreleri ölümü (nekroz) |
|
4.Evre (Hastalığın vücuda yayılması) |
· Halsizlik
· Yüksek ateş · Kilo kaybı · Anemi · Öksürük · Yutma güçlüğü (disfaji) · Gastrointestinal tutulum · Beyin tutulması sonucu olarak net görme kaybı |
*(Tablo https://rarediseases.org/rare-diseases/mycosis-fungoides/ bilgileri doğrultusunda hazırlanmıştır.)
Genetik Görülme Sıklığı
MF(Mikozis fungoides) ,Kutanöz T hücreli lenfomaların yaklaşık %70’ ini oluşturur ve 100.000 ila 350.000 kişi arasından yaklaşık 1 tanesinde görülür. Erkeklerin dişilere göre iki kat daha fazla etkilenme riskleri vardır aynı zamanda risk oranı 40 yaşından önce nadir olmakla birlikte 50 yaş üzerinde artmaktadır . (Tanıdaki medyan yaş 55-60 arasını içermektedir)
Kalıtım Paterni/Deseni
MF’nin kalıtsal olduğunu gösteren destekleyici bir araştırma yoktur ve kalıtım örüntüsü belirlenmemiştir.
Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler
Teşhiş ve tedavi seçenekleri hastanın yaşı ve cinsiyeti, kanserin evresi, lezyonun tipi ve vücudun diğer bölgelerinde mevcudiyeti göz önünde bulundurularak gerçekleştirilir. MF yavaş ilerleyen ve kronik bir hastalık olduğundan dolayı teşhis tanı aşamasına bağlı olarak gelişir. Erken evre seçeneği hastaya yıllarca yaşayabilme şansı sunabilmektedir ancak MF tedavisi zor olan bir hastalık türüdür. Genellikle semptomları hafifletmek ve yaşam kalitesini arttırmak amacıyla tedavi uygulanır. Tedaviler genel olarak deriye yönelik ve sistemik olarak 2’ye ayrılır.
MF tedavi olarak 3 ana başlık altında incelenebilir;
1-Deriyi hedef alan tedaviler:
- Yerel Kortikosteroidler,
- Yerel Kemoterapi (nitrojen mustard, karmustin)
- Total Deri Elektron Işını Tedavisi (TSEBT)
- Fototerapi (PUVA, dar band UVB, UVA-1
2-Sistematik tedavi(Kemoterapi dışında)
- Ekstrakorporeal fotoforez
- İnterferonlar (interferon-α)
- Retinoidler (etretinat, asitretin, beksaroten)
- Denileukin diftitox, Histon deasitilaz inhibitörleri (vorinostat, depsipeptid)
- Alemtuzumab
3-Sistematik Kemoterapi
- CHOP (siklofosfamid, hidroksidaunorubisin, onkovin, prednizon)
FDA Onaylı Kullanılan İlaçlar:
- Brentuximub vedotin (Marka adı: Adcetris )
- Mogamulizumab (Marka adı: Poteligeo )
- Mechlorethamine (Marka adı: Valchlor )
Hastalığın Diğer İsimleri
- Alibert-Bazin Sendromu
- Granülomatöz Fungoides
- Sezary Sendromu (De Novo ya da ileri evre Mikozis Fungoides )
Kaynakça
Willemze R. Cutaneous T- cell lymphoma. Dermatology’de. Ed. Bolognia JL, Jorizzo JL, Schaffer JV. 3. Baskı. New York, Elsevier Limited, 2012; 2017-2036.
- Engin, B., Bairamov, O., Kutlubay, Z., & Tüzün, Y. (2013). Mikozis Fungoidesde Tedavi Yaklaşımları. Dermatoz, 4(1):35-39.
- https://www.omim.org/
- https://rarediseases.info.nih.gov/diseases
- https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php
- https://ghr.nlm.nih.gov/condition
- https://rarediseases.org/for-patients-and-families/information-resources/rare-disease-information/