Genel Bilgi
Zellweger sendromu, Zellweger spektrumu olarak adlandırılan koşulların en şiddetli şeklidir. Zellweger sendromunun belirti ve semptomları tipik olarak yenidoğan döneminde görülür ve zayıf kas tonusunu (hipotoni), zayıf beslenmeyi, nöbetleri, işitme kaybını, görme kaybını, belirgin yüz özelliklerini ve iskelet anormalliklerini içerebilir. Etkilenen çocuklar ayrıca karaciğer, kalp ve böbrekler gibi diğer organ ve dokularda yaşamı tehdit edici problemler geliştirir. Zellweger sendromu olan çocuklar genellikle yaşamın ilk yılının ötesinde hayatta kalamazlar. Zellweger sendromunda, genetik kusur, en az 12 genden herhangi birinde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklanır; ilk kez hastalığa ismini veren Hans Zellweger tarafından tanımlanan PXR1 genindeki mutasyonlar en yaygın nedendir. Otozomal resesif bir şekilde kalıtsaldır. Zellweger sendromunun tedavisi yoktur; tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir.
Genetik Görülme Sıklığı
Avustralya’da yapılan bir çalışmaya göre 1/100.000 sıklıkta görülmektedir.
Kalıtım Paterni/Deseni
Oluşan moleküler genetik bozukluk hücre içerisinde peroksizom organellerinin biyogenezinde rol alan birinci kromozomun kısa koluna yerleşik (1p22-21) PXR1 reseptörünü (PXMP1) kodlayan “PeroXisomal Membrane Protein 1” geni veya sekizinci kromozomun uzun koluna yerleşik (8q21.1) PAF1 “Peroxisomal Assembly Factor 1” geninde fonksiyon kaybına yol açan mutasyonlardır. Moleküler tanı doğrudan PXMP1 ve/veya PAF1 genlerinin sekanslanması ile mümkündür.
Hastalıkla İlişkili Genler
PXMP1,
PAF1,
Belirti ve Semptomlar
ZS; peroksizomal matriks enzimlerinde bulunan proteinlerin birinde oluşan genetik defekt sonucu ortaya çıkan ölümcül bir hastalıktır.
Zellweger sendromunun belirti ve semptomları tipik olarak yaşamın ilk birkaç saatinde veya günlerinde görülür. Etkilenen yeni doğanlarda genellikle zayıf kas tonusu vardır (hipotoni); nöbetler; beslenme zorlukları; karaciğer fonksiyon bozukluğu olan karaciğer kistleri; görme kaybı; işitme kaybı; ve düzleştirilmiş bir yüz, geniş burun köprüsü, yüksek alın, yükselmiş palpebral fissürler ve epikantal kıvrımlar dahil belirgin yüz özellikleri bu sendromun belirtileridir.
Bazı insanlar aynı zamanda anormal derecede küçük veya büyük baş boyutuna sahiptir (sırasıyla mikrosefali veya makrosefali); dil çıkıntılı; boyun derisi kıvrımları; katarakt; glokom; ve / veya nystagmus görülebilir. Etkilenen birçok bebek, kafatasının kemikleri ile röntgenle görülebilen kondrodisplazi punctata olarak bilinen kemik lekeleri arasında geniş bir boşluk içerebilen iskelet anormalliklerine sahiptir. Merkezi sinir sisteminin işlevi (beyin ve omurilik) tipik olarak ciddi şekilde etkilenir. Zellweger sendromlu çocuklar ayrıca karaciğer, kalp ve böbrekler gibi diğer organ ve dokularda yaşamı tehdit edici problemler geliştirir.
Teşhis Yöntemleri
Bir Zellweger sendromunun teşhisi genellikle, belirgin yüz özellikleri de dahil olmak üzere, doğumda karakteristik belirti ve bulgular mevcut olduğunda şüphelenilir. Kan veya idrar numunelerindeki spesifik maddeleri ölçen veya tespit eden testler, Zellweger sendromu tanısını doğrulayabilir. Örneğin, kanda çok uzun zincirli yağ asitlerinin (VLCFA) yüksek seviyelerinin tespiti, en yaygın kullanılan tarama testidir. Durumla ilgili diğer maddeleri bulmak için kan ve idrar örnekleri üzerinde ek testler yapılabilir. Bir ultrason, böbreklerde veya genişlemiş bir karaciğerde kist aramak için kullanılabilir. Zellweger spektrum bozuklukları ile ilişkili genlerden birinde bir mutasyon bulmak için genetik bir test de tanıyı doğrulamak için kullanılabilir. Zellweger sendromuna neden olduğu bilinen on iki gen için klinik genetik testler mevcuttur. Risk altındaki akrabalar için taşıyıcı testi ve ailedeki hastalığa neden olan mutasyonlar biliniyorsa doğum öncesi testi mümkündür.
Tedavi Yöntemleri
Zellweger sendromunun şu anda tedavisi veya etkili bir tedavisi yoktur. Tedavi destekleyicidir ve her insanda mevcut belirti ve bulgulara dayanır. Örneğin, beslenme sorunu olan bebekler, uygun kalori alımını sağlamak için bir besleme tüpünün yerleştirilmesini gerektirebilir. Bakım genellikle çocuk doktorları, nörologlar, cerrahlar, odyologlar, göz doktorları ve ortopedistleri içeren bir uzmanlar ekibi tarafından yapılır. Bebeklerin çoğu yaşamın ilk 6 ayı boyunca hayatta kalamaz. Bunun nedeni genellikle solunum sıkıntısı, gastrointestinal kanama veya karaciğer yetmezliğidir.
Hastalığın Diğer İsimleri
Serebrohepatorenal Sendrom
Kaynaklar
https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/7917/zellweger-syndrome
https://ghr.nlm.nih.gov/condition/zellweger-spectrum-disorder#synonyms
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/6116-zellweger-syndrome