Genel Bilgi
Bu hastalık progresif ailesel intrahepatik kolestaz (ingilizce kısaltması ile PFIC) isimleri ile anılan birtakım hastalığın alt grubundadır. Kalıtsal ve ciddi bir yenidoğan hastalığıdır. Karaciğerde safra sekresyonunda problem vardır.
Epidemiyoloji
PFIC grubu hastalıkların doğumdaki prevalansları 1/50 000 ile 1/100 000 arasında değişmektedir. PFIC tip 2 hastaları bu grubun yaklaşık yarısını oluşturmaktadır.
Semptomlar
Hastalık yenidoğan döneminde başlar. Kolestaz bulguları ( renksiz gaita, koyu idrar ) ve sarılık ilk ayda kendini gösterir. Sarılık devamlı ya da tekrarlayan nitelikte olabilir. Hepatomegali ve ciddi kaşıntı olur.Hastalık erken yıllarda karaciğer yetmezliği ya da hepatosellüler karsinom ile komplike olabilir. Hastalar genelde ergenliğe ulaşamadan karaciğer fibrozisi ya da son dönem karaciğer yetmezliği ile karşı karşıya kalırlar.
Etyoloji
BSEP ( Bile Salt Export Pump, Safra tuzu atılım pompası ) proteinini kodlayan 2q24 lokalizasyonundaki ABCB11 geninde mutasyon vardır. Safra sekresyonu bozulur ve karaciğer hücrelerinde safra tuzları birikmeye başlar. Bu da hücrelere zarar verir.
BSEP sadece karaciğer hücrelerinde eksprese edilir.
Tanı
Kolestazı olan , normal serum GGT ve yüksek serum safra konsantrasyonu olan hastalarda diğer ana sebepler dışlandıktan sonra şüphelenilmelidir.
AFP ve ALT genellikle üst sınırın 5 katı kadar yükselmiştir.
Karaciğer ultrasonu normal olabilir, dev bir safra kesesi ve taşlar görülebilir.
Kolanjiografi yapılırsa safra ağacının normal olduğu görülür. Safra kesesindeki lipit analizinde safra tuzu konsantrasyonu azalmıştır.
Karaciğer histolojik kesitlerinde kanaliküler kolestaz, hepatositlerde periportal biliyer metaplazi; lobuler ve portal inflamasyon ve fibrozis, hepatosellüler nekroz ve dev hücre formasyonu izlenir. BSEP immunohistokimyasal boyaması faydalıdır.
Kesin tanı genetik analizdir.
Ayırıcı tanıda primer safra asidi sentez bozuklukları ve PFIC Tip 1 göz önünde bulundurulmalıdır.
Kalıtım
Hastalık otozomal resesif olarak kalıtılmaktadır. Her hücrenin karşılıklı iki geni de mutasyona sahiptir.
Tedavi
Urseodeoksikolik asit ( UDCA ) karaciğer hasarını önlemek için her hastaya verilmelidir.
Biliyer diversiyon faydalı olabilir. Kaşıntı için Rifampisin verilir.
Hastaların yaklaşık yarısı kısa zaman içinde kolestaz , karaciğer yetmezliği veya hepatosellüler karsinom sebebiyle karaciğer nakli için aday olur.
Kanser açısından hastalar sürekli izlenmelidir.
Kanser gelişmesi ve hızlı ilerleyen karaciğer yetmezliğinden dolayı prognoz kötüdür.
UDCA ve biliyer diversiyon tedavileri morbidite ve mortaliteyi azaltır.
Kaynaklar
ALL (2017b) Orphanet: Progressive familial intrahepatic cholestasis type 2, Orpha.net. Available at: https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?Expert=79304 (Accessed: February 26, 2019).