Genel Bilgi
SCAD eksikliği nadir görülen kalıtsal bir rahatsızlıktır. Bu hastalık vücuttaki belli başlı yağların enerjiye çevrilmesini engeller, özellikle de yemek yenilmediği zamanlarda. Gelişmedeki başarısızlık,hipotoni,gelişimsel gecikme ve ilerici miyopati, mitokondrisel yağ asidi oksidasyonundaki bozuklukla ilgili karakteristiklerdir. Bu işaretler ve semptomlar bebeklik döneminde ya da erken çocuklukta, kusma,düşük kan sekeri, halsizlik, iştahsızlık , kilo alamama, beklenmeyen büyüme şeklinde gözlemlenebilir.
Genetik Değişiklikler/ Etken Faktörler
ACADS geninde meydana gelen mutasyon sonucudur. Bu genin görevi,kısa-zincir yağ asidi denilen bir grubu yıkan SCAD enzimini üretmektir. Yağ asitleri,kalpler ve kaslar için ana enerji kaynağıdır. Ayrıca oruç dönemlerinde,böbrek ve diğer organların enerji ihtiyacının karşılanması acısıdan cok önemlidir.
Gendeki mutasyon sonucunda hücrelerde buluna SCAD enzimleri kısalır. Bu enzimlerin yokluğunda da vücutta yeterli miktarda kısa-zincir yag asitleri metabolizlenemez. Sonuç olarak, yeteri kadar enerji çevrilemez. Bu durum da bazı işaretlere ve semptomlara sebep olur; uyuşukluk, hipoglisemi ve kas güçsüzlüğü. SCAD eksikliği görülen bazı bireylerde neden hiçbir semptom gelişmediği ise hala açık değildir.
SCAD eksikliği, oruç döneminde ya da bazı viral hastalık geçirirerek tetiklenebilir. Bu durumda da bazı işaret ve semptomlar yetişkinlik dönemine kadar ortaya çıkmayabilir. Ancak bazı bireylerde kas zayıflığı ve tükenmişlik gelişebilir. Hatta bazı insanlar zayıf semptomlara sahip olduğu için fark edilmediler bile.
Belirti ve Semptomlar
Gelişmedeki başarısızlık, hipotoni, gelişimsel gecikme ve ilerici miyopati, küçük kafatası mitokondrisel yağ asidi oksidasyonundaki bozuklukla ilgili karakteristiklerdir. Bu işaretler ve semptomlar bebeklik döneminde ya da erken çocuklukta, kusma, düşük kan sekeri, halsizlik, iştahsızlık , kilo alamama, beklenmeyen büyüme şeklinde gözlemlenebilir.
Nadiren de olsa doğuştan SCAD’li bazı bebeklerin beyinlerinde abnormal sıvı birikimi( beyin ödemi) karaciğer ve dalakta genişleme( hepatosplenomegali) , karaciğerde yağ değişimi, karaciğerden safra akısının baskılanması( kolestaz) , ve/ veya ilerleyici karaciğer fonksiyon kaybı ( fokal hepatoselüler nekroz ).
Genetik Görülme Sıklığı
Bu rahatsızlık 35.000- 50.000’ de 1 yeni doğanda görülmektedir.
Kalıtım Paterni/Deseni
Otozomal çekinik taşınan bir hastalıktır. Dolayısıyla anne ve babanın bu hastalığı taşıyor olması gerekir ama semptomlar onlarda gözükmez.
Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler
SCAD’nin teşhisinde idrarda yüksek etilmalonik asit (EMA) atılımı temelinde şüphelenilmelidir. Bu bulgular sonucunda hastanın tüm DNA dizisi bulunmalıdır. Eğer bir mutasyon bulunamadıysa ve EMA atımı kalıcıdır, başka bir tanı muhtemel olduğu içinse ek klinik değerlendirmesi garanti edilir. Yaygın polimorfizmlerin varlığı genellikle kas SCAD aktivitesinin normalin% 50-67’sine düşürülmesine neden olur; nadiren, başka tanımlanabilir mutasyonu olmayan hastalar tam aktivite kaybına sahip. Buna rağmen, enzim aktivitesi ölçmek için klinik olanak yoktur ya da cok azdır ve kas biyopsisi SCAD eksikliği teşhisinde önerilmemektedir.
Bazı hastalarda semptom gözlenmez dolayısıyla tedaviye ihtiyaçları olmaz. DCAD eksikliği tedavisi genellikle oruçtan kaçınma ve düşük yağ- yüksek karbonhidrat diyetlerini içerir.Aynı zamanda B2 vitamini takviyesi de yapılır. Akut krizi sırasında etkilenen çocuklara yardımcı karnitin(yağ yakıcı) desteği önerilebilir.
Akut metabolik asidozis bölümler, %10 glikoz içeren solüsyonlarla intravenöz hidrasyon ile anabolik durumu yeniden düzenlenebilir. Bu da hastanın normal dietine tekrar başlamasıyla devam edebilir. Nöbetler, antikonvülsanlar ile tedavi edilebilir ama valporattan kaçınılmalıdır. Gebelik sırasında akut karaciğer ve preeklampsi gibi komplikasyonlara karşı izlenmelidir. Metabolik bir klinikte takipte kalınarak, düzenli büyüme ve gelişme değerlendirmesi ve hastaların beslenme durumlarının incelenmesi gerekir.
Hastalıkla İlişkili Genler
Semptomatik SCAD eksikliği acyl-CoA dehidrojenezdeki mutasyonlar sonucu olur. C-2 ila C-3 kısa zincirli ACADS genindeki mutasyonlar ve henüz tanımlanamayan çökeltme faktörleri nedeniyle ortaya çıkar.
Hastalığın Diğer İsimleri
Acyl-CoA dehidrojenez eksikliği,kısa zincir
SCAD eksikliğiyle ilişkili yağ depolama miyopatisi
SCAD eksikliği
SCAD eksikliği, yetişkin başlangıçlı (yerleşik)
SCAD eksikliği, doğuştan (genellenmiş)
SCADH eksikliği
Kaynaklar
- https://rarediseases.org/rare-diseases/short-chain-acyl-coa-dehydrogenase-deficiency-scad/
- https://ghr.nlm.nih.gov/condition/short-chain-acyl-coa-dehydrogenase-deficiency#
- https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php?lng=EN&data_id=8767&Disease_Disease_Search_diseaseGroup=Short-chain-acyl-CoA-dehydrogenase-deficiency&Disease_Disease_Search_diseaseType=Pat&Disease(s)/group%20of%20diseases=Short-chain-acyl-CoA-dehydrogenase-deficiency&title=Short%20chain%20acyl-CoA%20dehydrogenase%20deficiency&search=Disease_Search_Simple
- https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/4822/short-chain-acyl-coa-dehydrogenase-deficiency