Ezgi Beyza Karatay
Genel Bilgi
Hipohidrotik Ektodermal Displazi(HED),hipohidrotik ektodermal displaziler olarak bilinen hastalık grubuna ait,nadir görülen kalıtsal bir multisistem bozukluğudur. Doğumdan önce başlayan bozukluklar; cilt, saç, tırnaklar, dişler, ter bezleri, meme bezleri, tiroid bezleri, timus, ön hipofiz, adrenal medulla, merkezi sinir sistemi, melanositler, dış kulak, lakrimal bez ve kanal konjoktiva kornea, ve meibom bezleri olmak üzere ektodermal dokuların anormal gelişimine neden olur. HED hastalığının 3 belirgin özelliği; terleme yeteneğinin azalması, birkaç diş eksikliği, seyrek saçdır. Bu 3 belirgin özellik HED’i diğer displazi türlerden ayırır. En yaygın fenotipi ise anhidrotik veya hipohidrotik ektodermal displazidir. Ayrıca birinci kromozomda bulunan EDARADD geni mutasyonunda “EDAR-associated-death domain” isimli protein bozukluklarına yol açıp HED’in otozomal resesif kalıtım gösterdiği formuna neden olur.
Semptomlar
Hastalığın tipik belirtileri olarak ekzokrin bezlerinin kusurlu gelişiminden kaynaklı cildin, gözlerin, hava yollarının ve mukoza zarlarının kuruluğu sayılabilir. Hastaların bazılarında alerji ve astım atakları gerçekleşir. Ek olarak, etkilenen bireylerde genellikle karakteristik yüz anomalileri, cilt düzensizlikleri, solunum ve gastrointestinal yolları kaplayan mukoza zarları anomalileri, belirli enfeksiyonlar ve alerjik durumlar geliştirme eğiliminde artış ve/veya diğer anomaliler bulunur.
Neden
Bu hastalığın nedeni X kromozomunda çok yaygın olan EDA genindeki mutasyondur. EDAR, EDA2R, EDARADD, TRAF6 ve IKBKG mutasyonları da Hipohidrotik ektodermal displaziye neden olur. Hipohidrotik ektodermal displazi hastalığında dönüştürücü büyüme faktörü alfa yolu( ) tam anlamıyla çalışmaz. Bu sinyal yolu protein kodlaması için şablondur. Büyüme sırasında sinyal yolu, endokrin bezleri, dişler, saç, cilt ve tırnak gibi dokuların ektodermal ve mezenkimal hücreler arasındaki gelişmeyi düzenler.
| Gen | Konum | Protein | Kalıtım |
| EDA | Xq13.1 | Ektodisplazin A | X’e bağlı resesif |
| EDAR | 2q13 | Tümör nekroz faktörü reseptörü üst aile üyesi EDAR | Otozomal çekinik veya otozomal dominant |
| EDA2R | Xq12 | Tümör nekroz faktörü reseptörü üst aile üyesi 27 | X’e bağlı resesif |
| EDARADD | 1q42-q43 | Ektodisplasin A-reseptörü ile ilişkili adaptör proteini | Otozomal çekinik veya otozomal dominant |
| HIT6 | 11q12 | TNF reseptörü ile ilişkili faktör 6 | – |
| IKBKG | Xq28 | NF-kappa-B temel modülatör | X’e bağlı resesif |
Görülme sıklığı ve Kalıtım Geni
Dünya çapında 20.000 yenidoğandan 1’inde meydana geldiği tahmin edilmektedir.
Otozomal çekinik kalıtım her iki ebeveyninde mutasyona uğramış bir genin sağlıklı taşıyıcıları olduğu anlamında gelmektedir. Ebeveynlerin değişmediği hamilelikte hamilelikte, çocuğun bir çift hastalıklı gen kromozomuna sahip olma olasılığı %25’tir.Çocuğun bir sağlıklı ve bir hastalıklı gene sahip olma olasılığı %50’dir.Çocuğun iki çift sağlıklı gene sahip olma olasılığı ise %25’tir.
Teşhis ve Tedavi
Hastaların bazılarında alerji ve astım atakları gerçekleşir. Meme bezleri ve uçları normalden küçük veya oluşmamıştır.Bu belirti teşhis için ayırıt edici bir özelliktir.Belirli bir tedavisi yoktur.Uygulanan yöntemler sadece hastaların yaşam kalitelerini yükseltmeyi amaçlamaktadır.Bu tedavilerin başlıca amacı alerjik durumları, astıjm atakları, deri lezyonları, hipertemi gibi bulguların etkilerini azaltmaya yönelik yöntemler gelir.Doğumdan başlayarak eksilen dişlerin yerine yapılan implant,yöntemlerinin arasında yer almaktadır.
Hastalığın Diğer İsimleri
- Anhidrotik Ektodermal Displazi
- Ektodermal Displazi
- Christ-Siemens-Touraine Syndrome
- HED
- EDA
KAYNAKLAR
1.Bolognia, JL, Jorizzo JL, Rapini RP. Dermatology E-Book: Expert Consult Premium Edition – Enhanced Online Features and Print (Bolognia, Dermatology) 3rd Edition, Kindle Edition, Elsevier-Saunders, 2012
2. Reyes-Reali, Julia; Mendoza-Ramos, María Isabel; Garrido-Guerrero, Efraín; Méndez-Catalá, Claudia F.; Méndez-Cruz, Adolfo R.; Pozo-Molina, Glustein (2018). Hypohidrotic ectodermal dysplasia: clinical and molecular review. International Journal of Dermatology.
3. Cluzeau, C., Hadj-Rabia, S., Jambou, M., Mansour, S., Guigue, P., Masmoudi, S., Bal, E., Chassaing, N., Vincent, M.-C., Viot, G., Clauss, F., Maniere, M.-C., and 11 others. Only four genes (EDA1, EDAR, EDARADD, and WNT10A) account for 90% of hypohidrotic/anhidrotic ectodermal dysplasia cases. Hum. Mutat. 32: 70-77, 2011