Kategori: YUKLENDI

Genel Bilgi

Boucher-Neuhäuser Sendromu; çok nadir olan ve yavaş gelişen otozomal resesif bir nörodejeneratif hastalıktır. Genelde erken yetişkinlikte veya ergenlikte baş gösteren ataksi, geç baş gösteren görüş bozukluğu korioretinal distrofi ve gecikmiş ergenlik çağı ve ikincil cinsiyet karakterlerinin eksikliği olan hipogonadotropik hipogonadizm üçlüsünden oluşur. Hareketi, görme ve üreme gelişimini etkileyen, görüş bozukluğuna ve beyincik dejenerasyonuna yol açan nadir bir hastalıktır. Serebellar ataksi, düzensiz yürüme ve sık sık düşmeye sebep olurken, korioretinal distrofi, görüş bozukluğuna ve hipogonadotropik hipogonadizm de cinsiyet gelişimini etkileyen hormonlarının üretilmesini etkiler.

Çocukluk döneminden yetişkinliğe olan zamanda baş göstermeye başlayabilir ama en az bir belirti ergenlik çağında ortaya çıkar. Ataksi genelde ilk baş gösteren belirtidir. Bu sendroma sahip kişiler de dysarthria (konuşma bozukluğu) ve kognitif bozukluk (öğrenme ve hatırlamada zorluk) da görülmektedir.

Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler

PNPLA6 geninde mutasyon. Bu gendeki mutasyon NTE isimli proteinin fonksiyonunu bozar ama hala bu mutasyonlar Boucher-Neuhäuser sendromuna nasıl yol açtığı kesin bilinmemektedir.

Belirti ve Semptomlar

Hastaların yüzde 80-99’unda:

• Ataxia (kas koordinasyon bozukluğu)
• Hipogonadotropik hipogonadizm: Hipotalamustan salgılanan GnRH hormonunun yetersiz salınımı veya yokluğu ve bunun sonucunda oluşan gonadal yetersizlik (ergenlik çağının gecikmesi veya ikincil cinsiyet karakterlerinin eksikliği)
• Korioretinal distrofi: Gözün damar tabakası ve retinanın gelişememesi

Hastaların yüzde 5-29’unda:

• Anormal üst motor nöron morfolojisi: Beyin zarı veya beyin sapındaki motor nöronun anormal şekli.
• Spazm: istemsiz kas spazmları

Genetik Görülme Sıklığı

Bu sendromun yaygınlığı halen bilinmemektedir.

Kalıtım Paterni/Deseni

Otozomal resesif.

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

Klinik araştırma merkezleri ve genetik danışmanları bu hastalığın teşhisi hakkında bilgilendirme yapıyorlar. Tedavisi olmamakla birlikle hareket bozukluğu ve ataksi için kliniklere ve nörolojistlere, bu hastalığa sahip olan insanların hayatlarını kolaylaştırmak için danışılabilir. Aynı zamanda, moleküler teşhis için genetik testler de yapılmaktadır, örneğin DNA dizisi analizi.

Hastalıkla İlişkili Gen

PNPLA6 geninde mutasyon.

Hastalığın Diğer İsimleri

Korioretinal distrofi, BNHS, BNS, ataksi hipogonadizm koroidal distrofi sendromu, hipogonadizm ile birlikte serebellar ataksi ve koroidal distrofi sendromu, omurilik ve beyincik ataksi, hipogonadotropik hipogonadizm.

Kaynaklar

https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/944/ataxia—hypogonadism—choroidal-dystrophy

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25359264

https://ghr.nlm.nih.gov/condition/boucher-neuhauser-syndrome#diagnosis

https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php?lng=EN&data_id=1438&Disease_Disease_Search_diseaseGroup=Boucher-Neuhauser-&Disease_Disease_Search_diseaseType=Pat&Disease(s)/group%20of%20diseases=Ataxia-hypogonadism-choroidal-dystrophy-syndrome&title=Ataxia-hypogonadism-choroidal%20dystrophy%20syndrome&search=Disease_Search_Simple

Genel Bilgi

Bosma Arhina Mikrofitalmi (BAM) sendromu, ağır genetik geçişli nadir bir hastalık olup dünya çapında sayılarının 100’den az olduğu bilinmektedir.

Tanımlanan ve bilinen 3 temel özelliği vardır;

1-) Burnun tamamen veya kısmen yokluğu,

2-) Göz defektleri (gözyaşı kanalı eksikliği, körlük olan küçük gözler),

3-) Cinsel olgunlaşma eksikliği (az gelişmiş cinsel organlar, ergenlikte gelişme olgunlaşma eksikliği)

Otozomal dominant geçişli bir hastalık olup, etkildediği gen; 18p11.2 kromozom lokasyonunda bulunan SMCHD1 genidir. Fakat BAM sendromuna genellikle SMCHD1’de yumurta veya sperm hücresinde meydana gelen spontan (de novo) bir değişikliğinde neden olduğu bilinir. Yani ebeveynden alınan genin otozomal kalıtımı nadirdir.

Şekil1: SMCHD1 geni kromozomal lokasyonu

Burnun doğumdan itibaren tamamen yokluğu ilk olarak 1800’lerde Fransız literatüründe ortaya çıkmıştır. Bununla beraber bu hastaların,  üreme hormonu ve genital problemleri olduğunu 1900’lerde ilk bulan Dr. James Bosna’dır. Her iki cinsiyeti etkilediği bilinir.

En az dokuz SMCHD1 gen mutasyonlarının Bosma arhinia mikroftalmi sendromuna (BAMS) neden olduğu bulunmuştur. Digenik kalıtım adı verilen bu tür kalıtım, hastalığa neden olmak için birden fazla gende değişiklik yapılması gerektiğinde gerçekleşir.  Bu mutasyonların, SMCHD1 proteini içindeki amino asit değişimine yol açtığı bilinmektedir. Fakat bu değişikliklerin proteinin işlevini nasıl etkilediği ve değiştirdiği hakkında pek bilgi yoktur. SMCHD1 proteini baskılayıcı bir proteindir, bu genin baş ve yüzün gelişiminde yer alan genlerin susturulmasına (baskılanmasına) yol açtığı ve üreme hormonların salınımını kontrol eden gonadotropinlerin (GnRH) salınımını etkilediği bilinmektedir. Mutasyonların tümünün, ATPase alanını kapsayan 3 ile 13. eksonlar arasında meydana geldiği görülmüştür. Fakat az sayıda tespit edilen vaka bu hastalık hakkında çok fazla araştırma ve klinik çalışma yapılamamasına neden olmuştur. SMCHD1’de BAM’a neden olan aynı değişikliklerin bir kısmının, aynı zamanda, facioscapulohumeral kas distrofisi tip 2 olarak adlandırılan nadir bir kas distrofisine neden olduğu gösterilmiştir (FSHD2; bkz. NORD veritabanı).

Her vaka kendine özgüdür ve hastalık bir çocuktan diğerine göre farklılık gösterebilir. BAM sendromlu çocuklar, çok küçük bir burunla ya da tamamen burunsuz doğarlar. Koku alamazlar ama çok keskin, tahriş edici kokuları saptayabilirler. Burunsuz doğanlar nefes almakta zorluk çekerler. Sadece ağızdan nefes alıp vermeyi, yemek yemeyi öğrenmeleri biraz zaman alır. İyi gelişemeyenler, göremeyen ve nefes alamayan vakalar için çeşitli tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.

Şekil2: SMCHD1 genindeki mutasyon sonucu  gen düzenlenmesi bozulur.

Tedavi Seçenekleri

BAM’li çocuklar nefes alma ve beslenme güçlüğü nedeniyle yaşamın erken döneminde yoğun tıbbi destek almaları gerekse de, daha az etkilenen bireyler genellikle sağlıklı ve üretken vatandaşlar haline gelirler. Yapısal anormalliklerin birçoğu (konanal atrezi, yarık damak, vb.) Cerrahi olarak düzeltilebilir. Bebeklerde; burun kanalları olmadığı için nefes almada zorluk çekeceğinden dolayı; (oral hava yolu) trakeostomi gibi solunum tüpleri kullanılır. Nazal hava yolu tıkanıklığından dolayı ağızdan hava almayı kolaylaştıracak koanal atrezi tedavisi uygulanabilir.Beslenmede zorluk çekileceği için gastroskopi  veya G tüpü takılabilir. Çocuk ve yetişkinlerde plastik cerrahlar protez burun yapılmasında destek olabililir. cinsel organ sorunları ve gelişimleri için hormon düzenleyici tedavi yöntemleri uygulanır.

Tüm aile için psikososyal destek de şarttır. Nadir bir hastalık olduğundan dolayı genetik danışma, etkilenen bireyler ve aileleri için faydalı olabilir.

Hastalığın Diğer İsimleri

Arhinia choanal atresia mikroftalmi, arhinia, choanal atresia ve microphthalmia, arhinia, choanal atresia, mikroftalmi ve hipogonadotropik hipogonadizm, BAM sendromu, BAMS, Bosma sendromu, Gifford-Bosma sendromu, hipozmi-nazal ve oküler hipoplazopopotzopopotu-hipo-pozo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo-hipo

Referanslar

JOURNAL ARTICLES
Albernaz VS, Castillo M, Mukherji SK & Ihmeidan IH Congenital arhinia. AJNR Am J Neuroradiol. 1996:17:1312-4.

Ali M.J. Bilateral lacrimal mucoceles in a setting of congenital arhinia. Ophthal Plast Reconstr Surg. 2014:30:e167.

Ali MJ, Singh S, and Naik MN. Image-guided lacrimal drainage surgery in congenital arhinia-micropthalmia syndrome. Orbit 2017:1-7.

Das Gupta HK, Gupta V and Gupta M. Absent nose. British Journal of Plastic Surgery 1979;32: 85-86.

Zhang MM, Hu YH, He W and Hu KK. Congenital arhinia: A rare case. Am J Case Rep. 2014;15:115-8.

Weinberg A, Neuman A, Benmeir P, Lusthaus S and Wexler MR. A rare case of arhinia with severe airway obstruction: case report and review of the literature. Plast Reconstr Surg. 1993;91:146-9.

Brasseur B, Martin CM, Cayci Z, Burmeister L, Schimmenti LA. Bosma arhinia  microphthalmia syndrome: Clinical report and review of the literature. Am J Med Genet A. 2016 May;170A(5):1302-7.

PubMedID: 26842768

Genel Bilgi

3-metilkrotonil-CoA karboksilaz eksikliği (3-MCC eksikliği), vücudun aminoasidi olan lösini parçalayamadığı durumda oluşan kalıtsal bir vakadır. 3-MMC yetersizliği olan bazı çocukların bebeklik veya erken çocukluk döneminde belirtiler ve semptomlar görülmeye başlanabilir, fakat daha yeni çalışmalar, yeni doğan taraması ile tespit edilen birçok hasta bebeğin, vakanın semptomlarını göstermediğini vurgulamakta. 3-MMC yetersizliği, hasta kişilerin kötü iştah, enerji eksikliği, sinirlilik, halsizlik, bulantı ve / veya kusma yaşadığı “metabolik kriz” olaylarıyla ilişkilendirilebilir. Metabolik krizler tedavi edilmezse vaka, gelişimsel gecikmeye, nöbetlere, komaya ve hatta ölüme neden olabilir. 3-MCC eksikliğine, MCCC1 veya MCCC2 genindeki değişiklikler (mutasyonlar) neden olur ve otozomal resesif şeklinde kalıtsaldır. Tedavi düşük bir lösin diyeti ve uygun takviyeler içerebilir.

Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler

MCCC1 veya MCCC2 genindeki mutasyonlar, 3-MCC eksikliğine neden olabilir. Bu iki gen, 3-metilkrotonil-koenzim A karboksilaz (3-MCC) olarak adlandırılan bir enzimin farklı parçalarının (alt birimlerin) oluşması için talimatlar sağlar. Bu enzim beslenmeden elde edilen proteinlerin parçalanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Özellikle 3-MCC, birçok proteinin parçası olan aminoasit lösin işlemedeki dördüncü adımdan sorumludur.

MCCC1 veya MCCC2 genindeki mutasyonlar, 3-MCC’nin aktivitesini azaltıp ya da yok ederek vücudun lösini uygun şekilde işlemesini önler. Sonuç olarak, lösin işleminin toksik yan ürünleri beyne zarar verebilecek zararlı seviyelere kadar yükselir. Bu hasar 3-MCC eksikliğinin belirti ve semptomlarının temelini oluşturur.

Belirti ve Semptomlar

Tıbbi terimler	Diğer isimler	Daha fazlası: HPO ID
İnsanların %80 – 99’u şu belirtilere sahiptir:
Lösin metabolizması anormalliği		0004357
Hipoglisemi	Düşük kan şekeri	0001943
Hipotoni	Düşük veya zayıf kas elastikiyeti	0001252
Organik asidüri		0001992
İnsanların %30 -%79’u şu belirtilere sahiptir:
Hareket anormalliği	Hareket bozukluğu Sıradışı hareket	0100022
Bebeklik döneminde gelişememe	Bebeklik döneminde kilo alamama	0001531
Hiperammonemi	Kanda yüksek amonyak seviyesi	0001987
İnsanların %5 -%29’u şu belirtilere sahiptir:
Serebral damar sisteminin anormalliği	Beyin kan damarlarının anormalliği	0100659
Solunum yetmezliği	Solunum bozukluğu	0002093
Spastisite	İstemsiz kas sertliği, kasılma veya spazm	0001257

Genetik Görülme Sıklığı

Avrupa’da doğum prevalansının 1/50,000 – 1/30,000 seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir. Tandem kütle spektrometrisine dayanan yeni doğan tarama programlarının başlatılması, bu hastalığın sıklığını ortaya çıkarmış ve bazı topluluklarda en yaygın organik asitüri olduğu görülmüştür.

Kalıtım Paterni/Deseni

3-MCC, her hücrede genin her iki kopyasının mutasyonlara sahip olması, otozomal resesif paternde kalıtılması demektir. Otozomal resesif hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak ebeveynler genellikle durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

Tandem kütle spektrometrisi kullanılarak yapılan yeni doğan taraması, kan lekelerinde C5-hidroksi asilkarnitin yükselmesi olduğunu göstermektedir. İdrar organik asit analizi, 3-hidroksi izovalerik asit ve 3-metilkrotonilglisin seviyesini gösterir. Karnitin serum seviyeleri azaltılabilir. Lenfosit ve fibroblast tahlilleri düşük veya sıfır 3-MCC aktivitesi gösterirken diğer karboksilaz enzimleri normal aktiviteye sahiptir. Akut metabolik kriz sırasındaki laboratuvar bulguları arasında metabolik asidoz, hipoglisemi ve bazı durumlarda hafif hiperamonemi bulunmaktadır. Allellere neden olan iki hastalığı tanımlayan moleküler genetik testler tanıyı doğrular. Yeni doğan tarama programları ABD’de ve bazı Avrupa ülkelerinde mevcuttur.

Erken tanı, 3-MCC’nin uygun şekilde kontrol edilmesinde ve ciddi metabolik kriz riskinin azaltılmasında yardımcı olabilir. Asemptomatik bireylerde tedavi genellikle gerekli değildir. Bazı hastalarda oral L-karnitin takviyesi gerekebilir. Lösin ile sınırlı bir diyet genellikle garanti edilmez. Serbest karnitin düzeylerinin düzenli olarak izlenmesi gibi oruç tutmaktan ve rahatsızlık yaratabilecek durumlardan kaçınılması tavsiye edilir (özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda). Akut hastalık sırasında acil bir rejim (IV glikoz ve asidozun düzeltilmesi) önerilmektedir.

Hastalıkla İlişkili Genler

MCCC1 veya MCCC2 genlerinde mutasyonlar.

Hastalığın Diğer İsimleri

3MCC; 3-MCC eksikliği; 3-methylcrotonylglycinuria; İzole 3-metilkrotonil-CoA karboksilaz eksikliği; MM eksikliği; MCCD

Kaynakça

Genel Bilgi, Belirti ve Semptomlar, Hastalığın Diğer İsimleri;

https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/10954/3-methylcrotonyl-coa-carboxylase-deficiency

Genetik Görülme Sıklığı, Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler;

https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php?lng=EN&data_id=3297&Disease_Disease_Search_diseaseGroup=3-methylcrotonyl-CoA-carboxylase-deficiency&Disease_Disease_Search_diseaseType=Pat&Disease(s)/group%20of%20diseases=3-methylcrotonyl-CoA-carboxylase-deficiency&title=3-methylcrotonyl-CoA%20carboxylase%20deficiency&search=Disease_Search_Simple

Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler, Kalıtım Paterni/Deseni;

https://ghr.nlm.nih.gov/condition/3-methylcrotonyl-coa-carboxylase-deficiency#

Genel Bilgi

Kedi göz sendromu, vücudun birçok bölümünü etkileyen, doğumda belirgin olabilen nadir bir kromozom anomalisidir. Durumun belirti ve semptomları çok değişkendir ancak göz, kulak, anal bölge, kalp ve / veya böbreğin anormalliklerini içerebilir. Kedi göz sendromundan etkilenen insanlarda, her bir hücrede, kromozom 22’de genetik materyalden oluşan en az bir küçük ekstra kromozom bulunur. Bu ekstra genetik materyal, durumun karakteristik belirti ve semptomlarına yol açar. Çoğu kedi göz sendromu vakası, ailede hastalık öyküsü olmayan insanlarda düzensiz bir şekilde görülür. Tedavi semptomatiktir.

“Kedi göz sendromu” adı, etkilenen kişilerin yarısından biraz fazlasında bulunan belirgin bir göz (oküler) anormallikten türetilmiştir. Bir coloboma olarak bilinen bu kusur, genellikle göz bebeğinin altındaki irisde yarık ya da boşluk olarak görünür ve bu nedenle, uzayan göz bebeği, bir kedinin gözünün görünümünü andırır. Bununla birlikte, birçok organ ve sistemi içeren CES ile ilişkili birçok başka özellik vardır. Bu semptomlar, embriyo ve fetal aşamalarda anormal gelişimden kaynaklanır. İlişkili semptomlar, aynı ailenin üyeleri de dâhil olmak üzere bir kişiden diğerine, mevcudiyetinde ve ciddiyetinde büyük farklılıklar gösterir. Bazı insanlar az ya da hafif belirtilere sahip olabilirken, diğerleri birden fazla ciddi malformasyona sahip olabilir.

Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler

Normal bir kromozomal yapıya sahip kişilerde, her ikisi de 22p olarak bilinen kısa bir kolu ve 22q olarak bilinen uzun bir kolu olan iki 22. kromozomu vardır. Bununla birlikte, CES’li bireylerde, 22. Kromozomun kısa kolu ve uzun kolun küçük bir bölgesi (yani, 22pter-22q11), vücut hücrelerinde iki kez değil, dört kez (kısmi tetrasomi) bulunur. CES’li az sayıda insanda, 22q11 bölgesi 3 kopya halinde (kısmi trizomi) bulunmaktadır. Kedi göz sendromu, tersine kopyalanan (inverted) 22. Kromozomun anormalliğinden kaynaklanmaktadır.

**CES, kromozom 22’nin kısa kolunun (p) ve uzun kolunun (q) küçük bir kısmının, genellikle iki kopya yerine dört kopya halinde (kısmi tetrasomi) bulunduğu, ekstra bir kromozom fragmanının varlığına bağlı nadir bir hastalıktır. Vücut hücrelerinde kopyalanır. CES tanısı, kromozom 22’den türetilmiş ekstra kromozomal materyalin varlığına dayanır. Kromozomlar, tüm vücut hücrelerinin çekirdeğinde bulunur. Her bireyin genetik özelliklerini taşırlar. İnsan kromozomlarının çiftleri 1 ila 22 arasında numaralandırılmıştır, ayrıca kadınlar için iki X kromozomu ve erkekler için eşit olmayan bir X ve Y kromozomu çifti vardır. Her kromozomun “p” olarak adlandırılan kısa bir kolu, “q” harfi ile tanımlanan uzun bir kolu ve iki kolun birleştiği daraltılmış bir bölgesi vardır (merkezden). Kromozomlar ayrıca merkezden dışarıya doğru numaralandırılmış bantlara bölünür. Örneğin, 22. kromozomun kısa kolu 22p11.1 ila 22p13 bantlarını; Kısa kolun ucu 22pter olarak bilinir. Uzun kol 22q11.1 ila 22q13 bantlarını içerir. Bu nedenle, normal bir kromozomal yapıya sahip bireylerin her ikisi de kısa bir koldan (22p), uzun bir koldan (22q) ve bir merkezden oluşan iki 22. kromozomu vardır. Bununla birlikte, hemen hemen tüm CES’li bireyler olağandışı bir ekstra kromozoma (süpernumerary bisatellited marker kromozom) sahiptir. Bu marker kromozomu, her ikisi de bir tek ekstra kromozom oluşturmak üzere bir araya kaynaşmış, her biri kısa koldan, merkezden ve uzun koldan bir parçadan (22q11) oluşan iki kromozom segmentinden türetilmiştir. Bu nedenle, bu kromozomal bölge (22pter-22q11) vücut hücrelerinde dört kez bulunur: iki normal kromozomun (22) bir parçası olarak iki kez ve marker kromozomunda iki kez birlikte olarak. Ek olarak, bazı insanlarda, bu ekstra kromozom, vücudun hücrelerinin (mosaisizm) sadece belirli bir yüzdesinde mevcut olabilir. İncelenen kan hücrelerinde görülen mosaisizm, daha hafif semptomları öngörmek zorunda değildir. Mozaik CES formunda bir bebeğin spesifik semptomlarını veya şiddetini önceden tahmin etmenin bir yolu yoktur. Nadir durumlarda, kromozomal segment 22 q11’in bir kısmı üç kez görünebilir: bir kez normal bir kromozomda (22) ve bir iç kopyalamalı bir kromozom 22’de iki kez.

22q11 bölgesinin bir kısmı, CES ile ilişkili özelliklerin hepsinin veya çoğunun ifadesi için kritik olarak kabul edilir. Bu bölge CES kritik bölgesi olarak adlandırılır ve yaklaşık 12 gen içerir. CES ile ilgili özelliklerden sorumlu gen(ler)i izole etmek ve karakterize etmek için araştırmalar devam etmektedir. CES’in kesin nedeni anlaşılmamıştır.

Çoğu durumda, kromozomal anormallik, bir ebeveynin üreme hücrelerinin bölünmesindeki bir hataya bağlı olarak “de novo” ya da rasgele ortaya çıkmış gibi görünmektedir (mayotik hata); Bu gibi durumlarda, ebeveyn normal kromozomlara sahiptir. İşaretleyici kromozomun oluşumu, kromozomal yeniden düzenlemeye yatkın olan bölgedeki spesifik dizilerin bir sonucu olabilir. Ebeveynlerin hamilelik sırasında gerçekleştirdikleri özel eylemlerden dolayı değildir. İnsanların küçük bir yüzdesinde bir ebeveyn (özellikle daha hafif belirtileri olan) CES kromozomunu yavrularına geçirir. Bu örneklerin bazılarında, ebeveyn bazı vücut hücrelerinde marker kromozomuna sahipken, diğer vücut hücreleri etkilenmez (mosaisizm). Bu kromozomal anormallik için mozaikliğin bazı ailelerde birkaç kuşaktan geçebileceği durumlar bildirilmiştir; Bununla birlikte, yukarıda belirtildiği gibi, ilişkili özelliklerin ifadesi değişken olabilir. Sonuç olarak, önceki nesil tanınmaz ve teşhis edilmezken, çoklu veya ciddi özelliklere sahip olanlar tanımlanabilir. Her durumda, çocuğu olan CES’li bireylerin, ekstra marker kromozomunu yavrularının bir kısmına geçirme riskini önemli ölçüde taşıdıklarını not etmek önemlidir. Sendromun ifadesinden ve iletilmesinden potansiyel olarak sorumlu olan karmaşık kromozomal ve genetik mekanizmalar hakkında daha fazla bilgi edinmek için daha fazla araştırma gereklidir.

Belirti ve Semptomlar

Kedi göz sendromunun belirti ve semptomları değişkenlik gösterebilir, ancak şunları içerebilir:

• İris coloboma
• Anal atrezi (anüs açıklığı eksik)
• Cilt etiketleri veya kulakların önündeki çukurlar
• Alışılmadık şekilli kulaklar
• İletken işitme kaybı
• Hipertelorizm (geniş aralıklı gözler)
• Aşağıya doğru eğimli palpebral fissürler (gözlerin dış köşeleri aşağıya bakar)
• şaşılık
• Yarık dudak ve / veya damak
• Konjenital kalp defektleri
• İdrar yolu problemleri
• İskelet anomalileri
• Gelişimsel gecikme
• Hafif ve orta derecede zihinsel engelli
• Son güncelleme: 11.04.2015

Genetik Görülme Sıklığı

Genel popülasyondaki yaklaşık 50.000 kişiden 1 ila 150.000 kişiden birinin kedi gözü sendromu olduğu düşünülmektedir.

Kalıtım Paterni

Birçok kedi göz sendromu vakası kalıtımsal değildir. Bu durum genellikle yumurta veya spermin oluşumu sırasında rastgele bir olay olarak düzensiz olarak meydana gelir. Bu durumda, bir kişinin durumun aile öyküsü olmaz, ancak çocuklara geçer. Nadiren kedi göz sendromu ebeveynden çocuğa geçer. Bu vakaların bazıları ebeveynlerden birinde dengeli bir yer değiştirmenin sonucudur. Dengeli bir translokasyonun taşıyıcıları genel olarak olağandışı semptomlara veya sağlık problemlerine sahip değildir; Bununla birlikte, kromozom anomalisi olan çocuk sahibi olma riskleri artmaktadır. Diğer durumlarda, ebeveyn bazı hücrelerde veya tüm hücrelerinde kromozomdan (22) genetik materyalden yapılmış küçük bir ekstra (kopya) kromozom içerebilir. Belirtiler ve şiddet şiddeti aile üyeleri arasında değişebileceği için ebeveynin herhangi bir belirgin semptomu olmayabilir veya sadece hafifçe etkilenebilir (*). Bazı diğer kaynaklarda ise otozomal dominant olarak kalıtıldığı söylenebilir(**).

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

• Teşhis:

CES tanısı, 22q11 kromozomundan türetilen ekstra kromozomal materyalin varlığına dayanır.

Karakteristik belirti ve semptomların varlığına bağlı olarak kedi göz sendromu tanısı genellikle şüphelidir. Genetik testler daha sonra tanıyı doğrulamak için kullanılabilir. Bu testler:

Karyotip: Karyotip, bir kişinin kromozomlarının görüntüsünü üreten bir laboratuar testidir.

FISH – Bir kromozomdaki belirli bir DNA dizisini tespit etmek ve bulmak için kullanılan bir laboratuvar tekniği. FISH sırasında, bir kromozom, kendisine bağlı bir flüoresan moleküle sahip olan bir prob adı verilen küçük bir DNA dizisine maruz bırakılır. Prob dizisi, kromozomdaki karşılık gelen diziye bağlanır.

Ultrason, amniyosentez ve / veya koryon villus örneklemesi (CVS) gibi özel testlere dayanarak doğumdan önce bir CES tanısından şüphelenilebilir. Fetal ultrasonografi sırasında, yansıyan ses dalgaları gelişmekte olan fetüsün görüntüsünü oluşturarak potansiyel olarak CES önerebilecek bir kalp kusuru gibi bazı kusurları ortaya çıkarır. Amniyosentez sırasında, fetal hücreler içeren bir amniyotik sıvı numunesi çıkarılır ve analiz edilirken, CVS, plasentadan bir bölümünden doku numunelerinin çıkarılmasını içerir. Bu tür hücreler üzerinde yapılan kromozomal çalışmalar, CES kromozomunu ortaya çıkarabilir. CES, doğumdan sonra kloboma, küçülen göz kapağı kıvrımları (palpebral fissürler), preauriküler etiketler ve / veya çukurlar, dış kulak kanalının yokluğu ile kusurlu kulaklar ,anal atrezi, kalp defektleri ve böbrek malformasyonları gibi karakteristik fiziksel bulguların bir alt kümesini tespit ederek ayrıntılı bir klinik değerlendirme ile tanınabilir. Şüpheli bir teşhis daha sonra CES kromozomunu veya 22q11 bölgesindeki bir çoğaltmayı tanımlamak için standart kromozomal çalışmalar ile doğrulanır. Bir kromozomal tanı konduktan sonra, CES’in diğer özelliklerinin olup olmadığını belirlemek için çeşitli özel testler yapılabilir. Özellikle, mevcut olabilecek kalp anormalliklerini tespit etmek için kapsamlı bir kardiyak değerlendirme önerilebilir. Bu değerlendirme, kapsamlı bir klinik muayene, kalp ve akciğer seslerinin bir stetoskop, x-ışını çalışmaları, elektrokardiyografi (EKG), ekokardiyografi, kardiyak kateterizasyon ve / veya diğer kardiyak çalışmalarla değerlendirilmesini içerebilir. Kalp kasının elektriksel aktivitelerini kaydeden bir EKG, anormal elektriksel kalıpları ortaya çıkarabilir. Bir ekokardiyogram sırasında, ses dalgaları kalbe doğru yönlendirilerek doktorların kalp fonksiyonlarını ve hareketlerini incelemelerini sağlar. Kalp kateterizasyonu yapıldığında, büyük bir ven içine küçük bir içi boş tüp (kateter) yerleştirilir ve kalbe giden kan damarlarından geçirilir. Bu prosedür, kalbin pompalanma yeteneğinin değerlendirilmesi, kalp içindeki kan basıncının ölçülmesi ve oksijen içeriğini ölçmek için kanın alınması gibi çeşitli amaçlar için kullanılabilir.

Ek testlerde göz muayenesi ve dikkatlice işitme izlenmesi bulunmalıdır. Potansiyel görme bozukluğu ve / veya işitme kaybının erken tanınması, acil müdahale ve uygun, erken düzeltme veya destekleyici tedavinin sağlanmasında önemli bir rol oynayabilir.

Özel görüntüleme teknikleri ve / veya diğer testler, CES ile birlikte ortaya çıkabilecek diğer fiziksel anormallikleri yanı sıra olası gastrointestinal, genitoüriner, böbrek, iskelet veya safra defektlerini saptamak ve / veya karakterize etmek için de kullanılabilir. Bilişsel fonksiyonun araştırılması da uygun olabilir.

• Tedavi:

CES’in tedavisi, çocuk doktorları, cerrahlar, kalp uzmanları (kardiyologlar), sindirim sistemi uzmanları, göz uzmanları; işitme problemlerini tespit eden, değerlendiren ve yöneten sağlık çalışanları; iskelet, kaslar, eklemler ve ilgili dokuların bozukluklarını teşhis ve tedavi eden doktorlar (ortopedistler); ve / veya diğer sağlık profesyonelleri tarafından multidispliner olarak yapılır.

Hastalık yönetimi, her bir bireyde belirgin olan spesifik semptomlara yöneliktir. Doğuştan kalp yetmezliği olanlar için belirli ilaçlarla tedavi, cerrahi müdahale ve / veya başka önlemler alınması gerekebilir. Ek olarak, anal atrezi için cerrahi düzeltme gereklidir. Bazı durumlarda, önerilen tedavi ayrıca bazı oküler defektlerin cerrahi onarımı, düzeltilmesi veya yönetimi, iskelet anomalileri, genital kusurlar, fıtıklar, Hirschsprung hastalığı, biliyer atrezi ve / veya bozuklukla ilişkili diğer malformasyonları içerebilir. Gerçekleştirilen spesifik cerrahi prosedürler, anatomik anormalliklerin boyutuna, doğasına, ciddiyetine, hasta yaşı ve diğer faktörler bağlı olabilir. Belli iskelet anormallikleri olan kişiler için tedavi, potansiyel olarak cerrahi önlemler dahil olmak üzere fizik tedavi ve çeşitli ortopedik teknikleri içerebilir. Ek olarak, büyüme hormonu eksikliği ile birlikte ciddi boy kısalığı olan bireyler büyüme hormonu tedavisi için aday olabilirler.CES’li çocukların potansiyellerine ulaşmalarını sağlamak için erken müdahale önemlidir. Yararlı olabilecek özel hizmetler arasında özel iyileştirici eğitim, özel sosyal destek ve / veya diğer tıbbi, sosyal ve / veya mesleki hizmetler yer almaktadır.

Genetik danışmanlık, etkilenen bireyler ve aileleri için de faydalı olacaktır. Etkilenen bireylerin ebeveynlerine, CES kromozomunu taşıdıklarını veya bu hastalıkla ilişkili olabilecek herhangi bir özellik gösterdiklerinde mozaikizm gösterip göstermediklerini tespit etmeleri için kromozomal çalışmalar önerilebilir. Genetik danışma, çocuk sahibi olmak isteyen CES’lerde yetişkinlere de yarar sağlayabilir.

İlgili Bozukluklar

Altta yatan kusur farklı olsa da, aşağıdaki hastalıkların belirtileri CES’dekine benzer görünebilir. Karşılaştırmalar ayırıcı tanı için yararlı olabilir:

• CHARGE sendromu, vücudun çeşitli organ sistemlerini etkileyebilecek nadir bir malformasyon modelidir. Gözde Coloboma, Kalp kusurları, Choanae Atresia (burun ve boğaz arasındaki geçişin kemik veya membranöz tıkanması anlamına gelir), Genital anomaliler ve kulak anomalileri ve / veya sağırlık. Bu karakteristik özelliklerin dört veya daha fazlası, CHARGE sendromunun tanısı için mevcut olmalıdır. Etkilenen bazı bireyler, küçük baş, yarık damak, üst dudakta anormal bir oluk (yarık dudak), yutma güçlüğü, yüz sinirlerinin felci (yüz felci), soluk borusu ve boğazdan yiyecek taşıyan tüp arasında mideye anormal bir bağlantı (trakeoözofageal fistül), böbrek malformasyonlarına ve / veya diğer özelliklere sahip olabilir. CHARGE sendromu vakaları, rastgele (sporadik olarak) veya ailesel olabilir. Birçok hasta, CHD7 geninde mutasyon geçirir
• VACTERL ilişkisi nadir görülen bir malformasyon modelidir. VACTERL, Vertebral anomalilerin kısaltmasıdır. Fistülü olan veya olmayan anal atrezi; Kardiyak defektler, özellikle de ventriküler septal defekt; Tracheo, Özofagus fistülü; Böbrek anormallikleri; ve ön kolun baş tarafındaki kemiğin anormal gelişimi (Radyal displazi) dahil olmak üzere ekstremite anomalileri. VACTERL ilişkisinin genellikle bilinmeyen nedenlerle (sporadik) rastgele gerçekleştiği görülmektedir.

Hastalıkla İlişkili Genler

Sitogenetik olarak yeri: 22q11

Genomik koordinatlar (GRCh38): 22: 15,000,000-25,500,000

Hastalığın Diğer İsimleri

• CES
• Kromozom 22, ters çoğaltma (22pter-22q11)
• Kromozom 22, kısmi tetrasomi (22pter-22q11)
• Kromozom 22, kısmi trizomi (22pter-22q11)
• Schmid-Fraccaro sendromu

NORD Üye Kuruluşları

Chromosome Disorder Outreach, Inc. -Kromozom Bozukluğu Sosyal Yardımları A.Ş.

P.O. Box 724

Boca Raton, FL 33429-0724 USA (Amerika Birleşik Devletleri)

Telefon: (561) 395-4252

Email: [email protected]

Website: http://www.chromodisorder.org/

Diğer Organizasyonlar

• American Council of the Blind Amerikan Kör Konseyi

2200 Wilson Boulevard

Suite 650

Arlington, VA 22201

Telefon: (202) 467-5081

Ücretsiz: (800) 424-8666

Email: [email protected]

Website: http://www.acb.org/

• American Heart Association -Amerikan kalp derneği

7272 Greenville Avenue

Dallas, TX 75231

Telefon: (214) 784-7212

Ücretsiz: (800) 242-8721

Email: [email protected]

Website: http://www.heart.org
American Liver Foundation- Amerikan Karaciğer Vakfı

39 Broadway, Suite 2700

New York, NY 10006 ABD

Ücretsiz: (800) 465-4837

Email: http://www.liverfoundation.org/contact/

Website: http://www.liverfoundation.org

• Cat Eye Syndrome International- CES Uluslararası

via Casape 26

00156 Rome ITALYA

Telefon: 39695060503

Email: [email protected]

Website: http://www.cateyesyndrome.info

• Children’s Liver Disease Foundation- Çocuk Karaciğer Hastalıkları Vakfı

36 Great Charles Street

Birmingham, B3 3JY Birleşik Krallık

Telefon: (121) 212-3839

Email: [email protected]

Website: http://www.childliverdisease.org

• Chromosome 22 Central- Kromozom 22 Merkez

c/o Murney Rinholm

7108 Partinwood Drive

Fuquay-Varina, NC 27526 ABD

Telefon: (919) 567-8167

Email: [email protected]

Website: http://www.c22c.org

• Genetic and Rare Diseases (GARD) Information Center- Genetik ve Nadir Hastalıklar (GARD) Bilgi Merkezi

PO Box 8126

Gaithersburg, MD 20898-8126

Telefon: (301) 251-4925

Ücretsiz: (888) 205-2311

Website: http://rarediseases.info.nih.gov/GARD/

• International Foundation for Functional Gastrointestinal Disorders -Uluslararası Fonksiyonel Gastrointestinal Hastalıklar Vakfı

700 W. Virginia St., 201

Milwaukee, WI 53217 ABD

Telefon: (414) 964-1799

Ücretsiz: (888) 964-2001

Email: [email protected]

Website: http://www.iffgd.org

• MAGIC Foundation- MAGIC Vakfı

4200 Cantera Dr. #106

Warrenville, IL 60555

Telefon: (630) 836-8200

Ücretsiz: (800) 362-4423

Email: [email protected]

Website: http://www.magicfoundation.org

• National Association for Parents of Children with Visual Impairments (NAPVI)- Görme Engelli Çocuklar İçin Ulusal Anne Babalar Birliği (NAPVI)

Telefon: (617) 972-7441

Ücretsiz: (800) 562-6265

Email: [email protected]

Website: http://www.napvi.org

• National Center for Chromosome Inversions- Ulusal Kromozom İnversiyon Merkezi

213 SE Charmont Lane

Lake City, FL 32025 ABD

Telefon: (386) 752-1548

Email: [email protected]

• NIH/National Heart, Lung and Blood Institute- NIH / Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü

P.O. Box 30105

Bethesda, MD 20892-0105

Telefon: (301) 592-8573

Email: [email protected]

Website: http://www.nhlbi.nih.gov

• NIH/National Institute of Diabetes, Digestive & Kidney Diseases- NIH / Ulusal Diyabet Enstitüsü, Sindirim ve Böbrek Hastalıkları

Office of Communications & Public Liaison

Bldg 31, Rm 9A06

Bethesda, MD 20892-2560

Telefon: (301) 496-3583

Email: [email protected]

Website: http://www2.niddk.nih.gov/

• UNIQUE – Rare Chromosome Disorder Support Group- EŞSİZ – Nadir Kromozom Bozukluğu Destek Grubu

G1 The Stables

Station Road West

Oxted, RH8 9EE Birleşik Krallık

Telefon: 004401883723356

Email: [email protected]

Website: http://www.rarechromo.org/html/home.asp

Kaynaklar

• Cat-eyesyndrome-Orphanet-Ocak 2016 (Erişim: 20.02.2019)

https://www.orpha.net/consor/cgibin/OC_Exp.php?lng=en&Expert=195

• Cat Eye Syndrome-NORD 2017

https://rarediseases.org/rare-diseases/cat-eye-syndrome/ (Erişim: 20.02.2019)

• Cat Eye Syndrome –OMIM 2009

https://www.omim.org/entry/115470 (Erişim: 20.02.2019)
Cat eye syndrome- rare diseases.info- 4/13/2015
https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/26/cat-eye-syndrome (Erişim: 20.02.2019)

Genel Bilgi

Zellweger sendromu, Zellweger spektrumu olarak adlandırılan koşulların en şiddetli şeklidir. Zellweger sendromunun belirti ve semptomları tipik olarak yenidoğan döneminde görülür ve zayıf kas tonusunu (hipotoni), zayıf beslenmeyi, nöbetleri, işitme kaybını, görme kaybını, belirgin yüz özelliklerini ve iskelet anormalliklerini içerebilir. Etkilenen çocuklar ayrıca karaciğer, kalp ve böbrekler gibi diğer organ ve dokularda yaşamı tehdit edici problemler geliştirir. Zellweger sendromu olan çocuklar genellikle yaşamın ilk yılının ötesinde hayatta kalamazlar. Zellweger sendromunda, genetik kusur, en az 12 genden herhangi birinde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklanır; ilk kez hastalığa ismini veren Hans Zellweger tarafından tanımlanan PXR1 genindeki mutasyonlar en yaygın nedendir. Otozomal resesif bir şekilde kalıtsaldır. Zellweger sendromunun tedavisi yoktur; tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir.

Genetik Görülme Sıklığı

Avustralya’da yapılan bir çalışmaya göre 1/100.000 sıklıkta görülmektedir.

Kalıtım Paterni/Deseni

Oluşan moleküler genetik bozukluk hücre içerisinde peroksizom organellerinin biyogenezinde rol alan birinci kromozomun kısa koluna yerleşik (1p22-21) PXR1 reseptörünü (PXMP1) kodlayan “PeroXisomal Membrane Protein 1” geni veya sekizinci kromozomun uzun koluna yerleşik (8q21.1) PAF1 “Peroxisomal Assembly Factor 1” geninde fonksiyon kaybına yol açan mutasyonlardır. Moleküler tanı doğrudan PXMP1 ve/veya PAF1 genlerinin sekanslanması ile mümkündür.

Hastalıkla İlişkili Genler

PXMP1,

PAF1,

Belirti ve Semptomlar

ZS; peroksizomal matriks enzimlerinde bulunan proteinlerin birinde oluşan genetik defekt sonucu ortaya çıkan ölümcül bir hastalıktır.

Zellweger sendromunun belirti ve semptomları tipik olarak yaşamın ilk birkaç saatinde veya günlerinde görülür. Etkilenen yeni doğanlarda genellikle zayıf kas tonusu vardır (hipotoni); nöbetler; beslenme zorlukları; karaciğer fonksiyon bozukluğu olan karaciğer kistleri; görme kaybı; işitme kaybı; ve düzleştirilmiş bir yüz, geniş burun köprüsü, yüksek alın, yükselmiş palpebral fissürler ve epikantal kıvrımlar dahil belirgin yüz özellikleri bu sendromun belirtileridir.

Bazı insanlar aynı zamanda anormal derecede küçük veya büyük baş boyutuna sahiptir (sırasıyla mikrosefali veya makrosefali); dil çıkıntılı; boyun derisi kıvrımları; katarakt; glokom; ve / veya nystagmus görülebilir. Etkilenen birçok bebek, kafatasının kemikleri ile röntgenle görülebilen kondrodisplazi punctata olarak bilinen kemik lekeleri arasında geniş bir boşluk içerebilen iskelet anormalliklerine sahiptir. Merkezi sinir sisteminin işlevi (beyin ve omurilik) tipik olarak ciddi şekilde etkilenir. Zellweger sendromlu çocuklar ayrıca karaciğer, kalp ve böbrekler gibi diğer organ ve dokularda yaşamı tehdit edici problemler geliştirir.

Teşhis Yöntemleri

Bir Zellweger sendromunun teşhisi genellikle, belirgin yüz özellikleri de dahil olmak üzere, doğumda karakteristik belirti ve bulgular mevcut olduğunda şüphelenilir. Kan veya idrar numunelerindeki spesifik maddeleri ölçen veya tespit eden testler, Zellweger sendromu tanısını doğrulayabilir. Örneğin, kanda çok uzun zincirli yağ asitlerinin (VLCFA) yüksek seviyelerinin tespiti, en yaygın kullanılan tarama testidir. Durumla ilgili diğer maddeleri bulmak için kan ve idrar örnekleri üzerinde ek testler yapılabilir. Bir ultrason, böbreklerde veya genişlemiş bir karaciğerde kist aramak için kullanılabilir. Zellweger spektrum bozuklukları ile ilişkili genlerden birinde bir mutasyon bulmak için genetik bir test de tanıyı doğrulamak için kullanılabilir. Zellweger sendromuna neden olduğu bilinen on iki gen için klinik genetik testler mevcuttur. Risk altındaki akrabalar için taşıyıcı testi ve ailedeki hastalığa neden olan mutasyonlar biliniyorsa doğum öncesi testi mümkündür.

Tedavi Yöntemleri

Zellweger sendromunun şu anda tedavisi veya etkili bir tedavisi yoktur. Tedavi destekleyicidir ve her insanda mevcut belirti ve bulgulara dayanır. Örneğin, beslenme sorunu olan bebekler, uygun kalori alımını sağlamak için bir besleme tüpünün yerleştirilmesini gerektirebilir. Bakım genellikle çocuk doktorları, nörologlar, cerrahlar, odyologlar, göz doktorları ve ortopedistleri içeren bir uzmanlar ekibi tarafından yapılır. Bebeklerin çoğu yaşamın ilk 6 ayı boyunca hayatta kalamaz. Bunun nedeni genellikle solunum sıkıntısı, gastrointestinal kanama veya karaciğer yetmezliğidir.

Hastalığın Diğer İsimleri

Serebrohepatorenal Sendrom

Kaynaklar

https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/7917/zellweger-syndrome

https://ghr.nlm.nih.gov/condition/zellweger-spectrum-disorder#synonyms

https://my.clevelandclinic.org/health/articles/6116-zellweger-syndrome

http://egetipdergisi.com.tr/pdf/pdf_EGE_415.pdf

Genel Bilgi

BLT(Brain-Lung-Thyroid) Sendromu, bebeklik döneminde nörolojik rahatsızlıklar, hipotiroidizm ve solunum problemleri ile başlayan nadir hareket bozukluğudur. yüzde, gövdede ve uzuvlarda istemsiz ani hareketler(kore); uzuvlarda kıvranma(atetoz); ve diğer hareket problemleri ile ilişkilidir. BLT sendromlu bireylerde, koordinasyon hareketlerinde zorluk (ataxia), kas seğirmeleri (miyoklonus) ve istemsiz kas sıkışmalarından kaynaklı burulma ve tekrarlı hareketler (distoni) gibi farklı anormallikler olabilir. semptomların şiddeti ve kapsamı aileler içerisinde bile geniş çaplı değişkenlik gösterir. Tedavi, hipotiroidizm için tiroid yerine koyma tedavisi uygulanırken, kore hastalığı için levodopa ve tetrabenazin içerebilir. Solunum rahatsızlığı semptomları ve interstisyel akciğer hastalığının da tedavi edilmesi gerekmektedir. otozomal dominant şekilde aile içinde hastalık aktarılmaktadır.

BLT, NKX2-1 rahatsızlıklarından, spektrumun son başlarında iyi huylu kalıtsal kore hastalığı ile birlikte en ağır şekilde görülmektedir.

Genetik Değişiklikler ve Etken Faktörler

BLT Sendromuna, tiroid transkripsiyon faktörü 1 geninde(NKX2-1/TITF1; 14q13.3) oluşan mutasyonlar sebep olmaktadır.

Belirti ve Semptomlar

Normal olmayan kardiyak septumu ve morfolojisi, astım, uykusuzluk, kas koordinasyon bozukluğu, atrial kapakçıkta bozulma, otozomal dominant kalıtım, koreoatetoz, kompanse hipotiroidizm, konjenital hipotiroidizm, doğumdan itibaren kalıtsal olarak başlayan bozukluklar, yürüme güçlüğü, kelimeleri söylemede güçlük çekme, kaslarda gevşeklik, kas kasılmasında azalma, motor nöronların beyine sinyal iletiminde gecikme, tiroid uyarıcı hormonun seviyesinde yükselme, kas hipotonisi,  yenidoğan solunum güçlüğü, tekrarlayan solunum sistemi enfeksiyonları, solunum güçlüğü, ventriküler septal bozukluk.

Genetik Görülme Sıklığı

Yaygınlığı belli olmamakla birlikte literatürde günümüze kadar 50 vaka kayıt edilmiştir.

Kalıtım Paterni

BLT Sendromu otozomal dominant yolla kalıtılır; her hücrede değişen genin tek kopya halinde bulunması hastalığın ortaya çıkması için yeterlidir. Çoğu hasta birey değişen geni hastalığa yakalanmış bir aile üyesinden almaktadır. BLT sendromlu bir bireyin her çocuğu değişen geni %50 bir oranla elde edebilir.

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

Teşhis, beslenme zorluğu, uzun süreli sarılık veya büyük fontaneller gibi açık hipotiroidizmin klinik sunumundan ziyade yenidoğan taramasına dayanır. Konjenital hipotiroidizm birçok ülkede sistematik olarak taranmaktadır ve nörolojik veya solunum problemleriyle birlikte bulunduğunda NKX2-1 kusurları şüphesini arttırmaktadır. BLT tanısı klinik gözlemlere dayanır. Serebral MRG, hastaların yaklaşık% 20’sinde (örn. Disgenetik bazal ganglionlar veya serebral atrofi) malformasyonlar gösterebilir. Beyin-akciğer-tiroid sendromunun teşhisi, NKX2-1 genindeki mutasyonları gösteren genetik testlerle doğrulanır.

Konjenital hipotiroidizm tedavisi uluslararası kullanım dozuna göre yaşam boyu süren levotiroksin ilacı ile gerçekleştirilir (Başlangıç dozu 10-15 mcg / kg / gün). Kompanse hipotiroidi/hipertirotropinemi tedavisi mümkün olan en kısa sürede değerlendirilmelidir. IRDS hastaları belirli süreç içinde en fazla birkaç haftalık mekanik ventilasyona ihtiyaç duyarlar. BLT sendromu için henüz kanıtlanmış kesin bir tedavi seçeneği yoktur.

Hastalıkla İlişkili Gen

NKX2-1

Hastalığın Diğer İsimleri

Akciğerle ilgili işlevsel bozuklukla birlikte veya tek başına koreoatetoz ve konjenital hipotiroidizm; Yenidoğana ait solunum sıkıntılı koreoatetoz hipotiroidizm sendromu; CAHTP; BLT sendromu.

Kaynaklar

1) https://www.omim.org/

2) https://rarediseases.info.nih.gov/diseases
3) https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php
4) https://ghr.nlm.nih.gov/condition
5)https://rarediseases.org/for-patients-and-families/information-resources/rare-disease-information/

Genel Bilgi

Fanconi anemi (FA), vücudun birçok bölümünü etkileyen bir durumdur. Bu rahatsızlığı olan kişilerde kemik iliği yetmezliği, fiziksel anormallikler, organ kusurları ve belirli kanser risklerinde artış olabilir. (Görsel. 1)

Görsel 1. kaynak: http://www.nkfu.com/kemik-iligi-nedir/

 

Kemik iliğinin (Görsel. 2) ana işlevi yeni kan hücreleri üretmektir. Bunlar, vücudun dokularına oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerini; enfeksiyonlarla savaşan beyaz kan hücreleri; ve normal kan pıhtılaşması için gerekli olan trombositler. Fanconi anemisi olan kişilerin yaklaşık yüzde 90’ında, tüm kan hücrelerinin (aplastik anemi) üretiminde düşüşe yol açan kemik iliği işlevi bozulmuştur. Etkilenen bireyler, düşük sayıda kırmızı kan hücresi (anemi), düşük sayıda beyaz kan hücresi (nötropeni) nedeniyle sık görülen enfeksiyonlar ve düşük sayıda trombosit (trombositopeni) nedeniyle pıhtılaşma sorunları nedeniyle aşırı yorgunluk (yorgunluk) yaşar. Fanconi anemili kişilerde, olgunlaşmamış kan hücrelerinin normal şekilde gelişemediği bir durum olan miyelodisplastik sendrom da gelişebilir. (Görsel.3)

Görsel 2. kaynak: https://visualsonline.cancer.gov/details.cfm?imageid=9687

Görsel 3. kaynak: Credit: Designua/Shutterstock.com

Fanconi anemisi olan kişilerin yarısından fazlasında fiziksel anormallikler vardır. Bu anormallikler, olağandışı açık renkli cilt (hipopigmentasyon) veya cildin çevresindeki bölgeden daha koyu olan düz yamalar şeklinde “café au lait” olarak adlandırılan lekeler gibi düzensiz cilt renklendirmelerini içerebilir. Fanconi anemisinin diğer olası semptomları arasında yanlış biçimlendirilmiş başparmaklar veya kollar ve kısa boylama dahil diğer iskelet problemleri; hatalı biçimlendirilmiş veya bulunmayan böbrekler ve idrar yollarının diğer kusurları; gastrointestinal anormallikler; kalp defekti; küçük veya anormal şekilli gözler gibi göz anormallikleri; ve yanlış biçimlendirilmiş kulaklar ve işitme kaybı. Bu rahatsızlığa sahip kişilerde anormal genital organlar veya üreme sisteminin malformasyonları olabilir. Sonuç olarak, etkilenen erkeklerin çoğu ve etkilenen kadınların yaklaşık yarısı biyolojik çocuğa sahip olamaz (infertildir). Ek belirti ve semptomlar, beynin ve omuriliğin anormalliklerini (merkezi sinir sistemi), beynin ortasındaki artan sıvı (hidrosefali) veya alışılmadık derecede küçük bir kafa büyüklüğü (mikrosefali) içerebilir.

Fanconi anemili bireyler, akut miyeloid lösemi (AML) (Görsel.4) veya kafa, boyun, cilt, gastrointestinal sistem veya genital sistem tümörleri olarak adlandırılan kemik iliğinde kan oluşturan hücrelerin kanseri gelişme riskini artırır. Fanconi anemili kişilerde bu kanserlerden birini geliştirme olasılığı yüzde 10 ile 30 arasındadır.

Görsel 4. kaynak: http://m.haber7.com/saglik/haber/2425091-losemi-nedir-ve-neden-olur-losemi-kan-kanseri-belirtileri

Genetik Değişiklikler / Etken Faktörler

En az 15 gendeki mutasyonlar Fanconi anemisine neden olabilir. Bu genlerden üretilen proteinler, FA yolu olarak bilinen bir hücre işlemine katılır. DNA replikasyonu adı verilen yeni DNA kopyaları oluşturma işlemi DNA hasarı nedeniyle bloke edildiğinde, FA yolu açılır (aktive olur). FA yolu, DNA replikasyonunun devam edebilmesi için DNA onarımını tetikleyen hasar bölgesine belirli proteinler gönderir.

FA yolu, bölgeler arası çapraz bağlar (ICL’ler) olarak bilinen belirli bir DNA hasarına özellikle duyarlıdır. ICL’ler, DNA’nın zıt şeritleri üzerindeki iki DNA yapı bloğu (nükleotit) anormal biçimde birleştirildiğinde veya birbirine bağlandığında, bu DNA replikasyonu işlemini durdurarak meydana gelir. ICL’lere vücutta üretilen toksik maddelerin birikmesi ya da belirli kanser tedavisi ilaçları ile yapılan tedavi neden olabilir.

FA çekirdek kompleksi olarak bilinen bir kompleksi oluşturmak için Fanconi anemi grubuyla ilişkili sekiz protein. FA çekirdek kompleksi, FANCD2 ve FANCI olarak adlandırılan iki proteini aktive eder. Bu iki proteinin aktivasyonu, DNA onarım proteinlerini ICL alanına getirir, böylece çapraz bağ çıkarılabilir ve DNA replikasyonu devam edebilir.

Fanconi anemisi vakalarının yüzde seksen ila 90’ı, üç genin birindeki mutasyonlardan kaynaklanmaktadır, FANCA, FANCC ve FANCG. Bu genler, FA çekirdek kompleksinin bileşenlerini üretmek için talimatlar sağlar. FA çekirdek kompleksi ile ilişkili birçok genin herhangi birindeki mutasyonlar kompleksin işlevsel olmamasına ve bütün FA yolunun bozulmasına neden olacaktır. Sonuç olarak, DNA hasarı verimli bir şekilde tamir edilmez ve ICL’ler zamanla artar. ICL’ler, DNA replikasyonunu durdurarak sonuçta, DNA tamir işlemlerinin eksikliğinden dolayı yeni DNA moleküllerini yapamaması veya kontrolsüz hücre büyümesi nedeniyle anormal hücre ölümü ile sonuçlanır. Kemik iliği hücreleri ve gelişen fetüsün hücreleri gibi hızla bölünen hücreler özellikle etkilenir. Bu hücrelerin ölümü, kan hücrelerinde azalma ve Fanconi anemisinin karakteristik fiziksel anormallikleri ile sonuçlanır. DNA’da hataların oluşması kontrolsüz hücre büyümesine yol açtığında, etkilenen bireyler akut miyeloid lösemi veya diğer kanserler geliştirebilir.

Belirti ve Semptomlar

Fanconi anemi, kemik iliğinin vücudun normal çalışabilmesi için yeterli miktarda yeni kan hücresi üretmesini önleyen nadir fakat ciddi bir kan bozukluğudur. Ayrıca kemik iliğinin, kemiklerin içindeki sünger benzeri dokuların anormal kan hücreleri üretmesine neden olabilir. Sağlıklı insanların hücreleri sıklıkla DNA hasarını onarabilir, ancak Fanconi anemisinden etkilenen hücreler bu onarımları yapamaz. En sık olarak, Fanconi anemisinin belirti ve semptomları doğumda veya çocukluk döneminde 5 ila 10 yaşları arasında görülür. Çocuklar, gecikmiş ergenlik veya yorgunluk, nefes darlığı ve kolayca morarma gibi anemi semptomları dahil olmak üzere büyüme ve gelişmeyi geciktirmiş olabilir.

Fanconi anemi kemik iliği yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir; Bu düşük kan hücre sayısı veya ciddi aplastik anemiye neden olabilir. Akut miyeloid lösemi (AML) dış bağlantısı ve miyelodisplastik sendromlar (MDS) dış bağlantısı gibi kanserler, Fanconi anemisinin diğer olası komplikasyonlarıdır.

Genetik Görülme Sıklığı

Fanconi anemi, dünya çapında 130.000-160.000 kişiden 1’inde görülür. Bu durum Aşkenazi Yahudi kökenli insanlar, İspanya’nın Roman nüfusu ve siyah Güney Afrikalılar arasında daha yaygındır.

Kalıtım Paterni / Deseni

Fanconi anemi, en sık, otozomal resesif bir paternde kalıtsaldır, yani her bir hücredeki genin her iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otozomal resesif hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak bunlar genellikle durumun belirtileri ve semptomlarını göstermezler.

Çok nadir olarak, bu durum X’e bağlı bir resesif modelde kalıtsaldır. X’e bağlı resesif Fanconi anemi ile ilişkili gen, iki cinsiyet kromozomundan biri olan X kromozomu üzerinde bulunur. Erkeklerde (sadece bir X kromozomu olan), her hücrede genin değiştirilmiş bir kopyası duruma getirmek için yeterlidir. Kadınlarda (iki X kromozomu olan), bozukluğa neden olmak için genin her iki kopyasında da bir mutasyon oluşması gerekir. Kadınların bu genin değiştirilmiş iki kopyasına sahip olma olasılığı düşük olduğundan, erkekler, X’e bağlı resesif bozukluklardan kadınlardan çok daha fazla etkilenir. X’e bağlı kalıtımın bir özelliği, babaların X’e bağlı özellikleri oğullarına geçirememeleridir.

En az 18 farklı genin her birinde iki gen mutasyonunun kalıtımından kaynaklanan birkaç FA alt tipi vardır. Alt tiplerin çoğu karakteristik semptom ve bulguları paylaşır. Fanconi anemi, nadir görülen bir böbrek fonksiyon bozukluğu olan Fanconi sendromuyla aynı değildir.

Teşhis Yöntemleri ve Tedavileri

Fanconi anemisini teşhis etmek için, çocuğunuzun veya doktorunuzun cildinde “café au lait” lekeleri adı verilen koyu lekeler arayabilir. Fanconi anemi için en yaygın test, kromozomal kırılma testi denilen bir kan testidir. Fanconi anemisinin tedavisi yaşınıza ve kemik iliğinizin ne kadar iyi yeni kan hücreleri yaptığına bağlıdır. Tedavi, bir kan ve kemik iliği nakli, kan nakli veya vücudunuzun daha fazla kırmızı kan hücresi yapmasına yardımcı olacak ilaç içerebilir. Araştırmacılar ayrıca genetik tedaviler de dahil olmak üzere Fanconi anemi için yeni ve gelecek vaat eden tedaviler üzerinde çalışıyorlar. Fanconi anemi teşhisi konulursa, siz veya çocuğunuz düzenli kan ve kemik iliği testlerini ve komplikasyonları yönetmek için sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yapmayı içerebilecek yaşam boyu takibi yapılan bir tedavi sürecine hazırlıklı olmalıdır.

Tedavi

FA tedavisi, her bir bireyde belirgin olan spesifik semptomlara yöneliktir. Tedavi, uzman bir ekibin koordine çabalarını gerektirebilir. Çocuk doktorları, cerrahlar, kardiyologlar, böbrek uzmanları (nefrologlar), ürologlar, gastroenterologlar, işitme sorunlarını değerlendiren ve tedavi eden uzmanlar (odyologlar ve kulak burun boğaz uzmanları), göz uzmanları ve diğer sağlık profesyonellerinin etkilenen bir kişinin tedavisini sistematik ve kapsamlı bir şekilde planlaması gerekebilir.

-Androjen (erkeklik hormonu) uygulaması: Androjenler, FA’li bireylerin yaklaşık% 50’sinde kan sayısını artırır. En erken tepki kırmızı hücrelerde görülür ve hemoglobindeki artış genellikle tedavinin ilk veya iki ayında gerçekleşir. Beyaz hücre sayısındaki ve trombosit sayısındaki cevaplar değişkendir. Trombosit yanıtları genellikle eksiktir ve birkaç aylık tedaviden önce görülmeyebilir. İyileştirme, genellikle kırmızı hücre sayımı için büyüktür. Terapiye direnç zamanla gelişebilir.

-Hematopoetik büyüme faktörleri: Granülosit koloni uyarıcı faktör (G-CSF) bazı bireylerde nötrofil sayısını artırabilir. Genellikle akıntı hastalıkları sırasında sadece destek için kullanılır.

-Hematopoetik kök hücre nakli (HSCT): FA’nin hematolojik bulgular için tek küratif tedavi. Donör kök hücreleri kemik iliğinden, periferik kandan veya kord kanından elde edilebilir.

-Kanser tedavisi: Malignitelerin tedavisi, FA’de kemoterapi ve radyasyonla ilişkili artan toksisiteye ikincildir. FA hastalarının tedavisinde deneyimli merkezlerden bakım alınmalıdır.

Baş parmakları ve önkol kemiklerini, kalp kusurlarını ve trakeoözofageal fistül veya özofageal atrezi gibi gastrointestinal anomalileri ve ayrıca anal atreziyi etkileyen iskelet malformasyonlarını düzeltmek için cerrahi gerekebilir.

Bazı kimyasallar, FA’li bireylerde kromozomal kırılma riskini artırabilir ve mümkün olduğunda kaçınılmalıdır. Bu kimyasallar arasında tütün dumanı, formaldehit, herbisitler ve benzin veya boya inceltici gibi organik çözücüler bulunur.

Etkilenen bireyler ve aileleri için genetik danışmanlık tavsiye edilir.

Hastalıkla İlişkili Genler 

Aşağıdaki genlerdeki mutasyonlar ayrıca FA’ye neden olur ve otozomal resesif bir şekilde kalıtsal olarak alınır: BRCA2, BRIP1, FANCB, FANCD2, FANCE, FANCF, FANCI, ERCC4, FANCL, FANCM, PALB2, RAD51C, SLX4 ve UBE2T.

Hastalığın Diğer İsimleri

• FA
• Fanconi hipoplastik anemi
• Fanconi pansitopeni
• Fanconi panmyelopati

Kaynakça

• https://ghr.nlm.nih.gov/condition/fanconi-anemia
• https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/fanconi-anemia
• https://rarediseases.org/rare-diseases/fanconi-anemia/

Tümörün Diğer İsimleri:

Neuroendocrine Tumor

NET,

Pankreatik NET (pNET),

Wagenmann-Froboese Sendromu

Genel Bilgiler

Nöroendokrin tümörler veya NET’ler nadir görülen bir kanser tipidir. Bu tümörler ilk olarak 1888’de Lubarsch tarafından tanımlanmış, 1907’de Oberndorfer karsinoma (kanser) benzer görünüm anlamında ‘KARSİNOİD’ terimini kullanmıştır. NET’ler, vücudun nöroendokrin hücreler içeren farklı doku ve organlarında ortaya çıkabilir. Nöroendokrin hücreler sinir sisteminde ve endokrin sistemde bulunur. Bu iki sistem birlikte çalışarak vücudunuzun fonksiyonlarını yerine getirmesini sağlar. Yerleşim olarak genellikle gastrointestinal sistemde ve özellikle pankreastan köken alırlar. Ancak akciğerler dahil vücudun başka pekçok organından da kaynaklanabilirler. Bunların çoğu diğer kanserlere kıyasla çok yavaş büyüdüğünden, genellikle ölçülebilir boyuta gelmeleri ya da belirti vermeleri için yıllar gerekir. Dolayısıyla bu hücrelerden gelişen tümörler çok fazla organda oluşabilir[Şekil1].

Birçok nöroendokrin tümör tipi vardır, ancak çoğu iki ana tipten biri olarak sınıflandırılır.

• Karsinoid Tümörler:NET’ ler en sık sindirim sistemi, akciğerler, apandis ya da timusta ortaya çıkar. Ayrıca lenf bezleri, beyin, kemik, gonadlar (yumurtalık ve tastisler) veya ciltte de görülebilir.
• Pankreas Endokrin Tümörler:(adacık hücresi tümörleride denir):NET’ler pankres dışında ortaya çıksalar da, genellikle pankreasta ortaya çıkar.

Bir feokromositoma, genellikle böbreküstü bezde gelişen, nacak vücudun diğer bölgelerinde de ortaya çıkabilen nadir görülen bir NET tipidir.

Belirti ve Semptomlar

Hastaların büyük çoğunluğu hiçbir beilrti, bulgu vermeyebilir. Bunlar yavaş büyüyen tümörler olduğundan hastalar genellikle ileri evrelerde doktora başvururlar. Hastaların başvuru sebepleri genellikle karın ağrısı ve ishaldir.

• Karın ağrısı %57
• Kilo kaybı %22
• Halsizlik %10
• Kitle %2
• İshal %55
• Bağırsak tıkanması %11
• GİS kanama %7

Genetik Görülme Sıklığı

NET’lerin çoğu kalıtsal değildir ve ailede NET geçmişi olmayan insanlarda düzensiz görülür. Nöroendokrin tümörler yüz binde 1-2 sıklığında ğörlür. En sık 50-60 yaşlarında görülür.

Kalıtım Paterni/Deseni

Nöroendokrin tümörler kalıtsal bir kanser veya multiple endokrin neoplazisi tip 1 gibi tümör sendromu ile ilişkilidir, bunların her birinin kalıtımı otozomal dominanttır.

Teşhis ve Tedavi Yöntemleri

Fonksiyonel veya nonfonksiyonel NET’lerin tanı ve izleminde; serum ve idrardaki tümör belirteçleri kullanılır. Bunlar özel belirteçler ;serotonin ve serotonin yıkım rünleri genel belirteçler ise kromogranin A’dır.

• Serotonin ve metabolitleri (5-HT ve 5-HIAA) ve kromogranin A NET’lerin tanı ve izleminde en yaygın kullanılan belirteçlerdir. 5-Hidroksitriptamin (5-HT) yani serotonin enterokromafin hücrelerde triptofandan sentezlenir. Serotoninin %50-80’ini laraciğerde metabolize olur ve 5-Hidroksiindolasetikasit (5-HIAA) olarak idrarla atılır.
• Nükleer tıp görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Bunun için NET’in somatostanin adı verilen bir hormonun reseptörlerine sahir olma özelliği kullanılır. Bu durumda damar yolu ile radyoaktif izotop ile işaretlenmiş somatostanin bazlı ilaçlar enjekte edilir ve bir gama kamera tarafından radyoaktivite algılanır.
• Baryumlu Pasaj Grafileri, Ultrasonografi, Endoskopik ultrasonografi, Anjiogrofi ve BT ve MT diğer görüntüleme teknikleri kullanılır.
• NET’li hastalara 3-4 tip veya daha fazla farklı tedavi yöntemleri kullanılabilir.
• NET’lerin ana tedavisi cerrahi müdahelelerdir. Tümörler küçük boyutta ise tam iyileşmeyi sağlar. Fakat tümörler yayılmış biçimdeyse yapılan cerrahi müdahele ile hacmini küçültmek ön gürülür.

Kaynaklar

(1) https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/13445/neuroendocrine-tumor

(2)https://www.novartisoncology.com.tr/faaliyetlerimiz/hastalar-ve-yakinlari-icin/noroendokrin-tumorler

(3) https://www.doktortakvimi.com/blog/noroendokrin-tumorler-net

(4)http://www.gensaglik.com/SaglikIcerik/88/Gastrointestinal-No%CC%88roendokrin-Tu%CC%88mo%CC%88rler-Hakkinda-Dogrular-ve-Yanlislar

https://docplayer.biz.tr/9675202-Karsinoid-tumorler-ve-karsinoid-sendrom-noroendokrin-tumorler.html

• DİĞER İSİMLERİ:

• Retinal,
• RB,
• Glioma,

• RETİNOBLASTOMA (GÖZ KANSERİ) NEDİR?

  Retinoblastoma çocukluk döneminde görülen bir göz kanseridir. Kanser, vücuttaki hücreler kontrol dışı çoğalmaya başladığında oluşur. Vücudun herhangi bir yerinde oluşabilir ve hızla çoğalarak yayılır. Retinoblastoma gözde ışığı algılayan ve beyne resimler gönderen retinada başlar. Çocuklarda en sık görülen kanser tipidir. Genellikle 5 yaşın altındaki çocuklarda rastlanır. Retinoblastoma vakalarının %40’ı kromozomlardaki mutasyonların kalıtımıyla meydana gelir.

KAYNAK: https://www.webmd.com/cancer/ss/slideshow-eye-cancers

Retinoblastomayı daha iyi anlayabilmek için gözün yapısına bir göz atalım:

KAYNAK: https://yandex.com.tr/gorsel/search?text=gozunyapisi

Gözün asıl kısmına göz küresi denir ve içinde şeklini korumasına yardımcı olan bir sıvı bulunur. Göz küresinin ön kısmında iris (renkli kısım) ile birlikte göze gelen ışığı retinaya gönderen göz merceği bulunur. Retina ışığa hassas özel sinir hücrelerinden meydana gelir. Bu ışığa hassas sinir hücreleri optik sinir hücreleri yardımıyla beyne bağlıdır. Retinaya ulaşan görüntü optik sinir hücreleri ile beynin görüntü bölgesine gönderilir.

• RETİNOBLASTOMA NEDEN OLUŞUR?

Bebekler anne karnında büyüdüğü sırada gözler çok erken gelişir. Gelişmenin ilk aşamalarında, gözler retinoblast adı verilen ve bölünen hücrelere sahiptir. Belirli bir noktada, bu hücreler bölünmeyi durdurur ve olgun retinal hücrelere dönüşürler. Nadiren bu süreçte bir şeyler ters gider. Bu hücreler olgunlaşmak yerine, bölünmeye ve kontrolden çıkmaya devam ederek retinoblastoma olarak bilinen kanser türünü oluştururlar.

KAYNAK: gozebak.com/retinoblastom.html#Retinoblastoma_Nedenleri

Retinoblastomaya, retinoblastlardaki retinoblastoma1 (RB1) genindeki değişiklikler (mutasyonlar) neden olur. Her hücrede iki tane RB1 geni kopyası bulunur. Tümörlü hücrelerin oluşabilmesi için her iki kopyada da mutasyonlar olması gerekir.

İki farklı türde retinoblastoma vardır.  Bu türler RB1 mutasyonlarının nerede ve ne zaman oluştuğuna ve genetik olup olmadığına bağlıdır.

1. Kalıtsal Olmayan Retinoblastoma(non-hereditary);

Retinoblastomaya sahip hastaların %60’ı bu kategoridedir. Bu hastalarda vücudun tüm hücrelerinde RB1 mutasyon geni yoktur. Mutasyon ilerleyen dönemlerde oluşur. İlk önce sadece bir gözde ve bir hücrede meydana gelir. RB1 genindeki değişikliklerin kalıtsal olup olmadığı ve bu değişikliklerin sebepleri açık değildir. Bunlar, hücrelerin yeni hücreler oluşturmak için bölünmesi sırasında bazen ortaya rastgele çıkan gen hatalarından kaynaklanabilir.

2. Konjenital (doğuştan) ve Kalıtsal Retinoblastoma(hereditary);

Retinoblastomalı çocukların yaklaşık üçte biri doğuştan mutasyonlu RB1 genine sahiptir ve bu bozukluk retina hücreleri dahil vücudun tüm hücrelerinde bulunur. Kalıtsal retinoblastoma otozomal baskın genle kalıtılır. Hastalığın ortaya çıkması için RB1 geninin tek bir kopyasında mutasyon oluşması yeterlidir.

Konjenital retinoblastoma ailesel veya sporadik olabilir. Ailesel retinoblastomada çocuğun ebeveynleri ya da diğer aile üyelerinden bazıları bu gene sahiptir ve çocuk bu geni onlardan almıştır. Sporadik retinoblastomada ise aile üyelerinden hiçbiri bu gene sahip değildir. Mutasyon sperm veya yumurtada oluşur (germline mutation) ve çocuğa aktarılır. Kalıtsal retinoblastomanın tüm vakalarında çocuk mutasyona uğramış RB1 geninin bir kopyasıyla doğar. Genin ikinci kopyası daha sonra retinoblastta mutasyona uğrar ve retinoblastomaya neden olur. Kalıtsal retinoblastomlu çocuklar gözde birden fazla tümöre sahip olabilir (multifocal) ve tümörler her iki gözde de oluşur (bilateral).  Değişime uğramış RB1 geninden dolayı çocukta vücudun diğer organlarında da tümör oluşma riski yüksektir. Konjenital retinoblastomalı çocuklar bu genleri ilerde kendi çocuklarına aktarır.

• BELİRTİLER:

 

• İlk ve en belirgin bulgu gözün normal görünmemesidir. Özellikle göz bebeği siyah yerine beyaz görünür (flaşla çekilmiş fotoğraflarda daha belirgindir).
• Göz(ler) normalden daha büyük görünür.
• Göz(ler)de bulanıklık veya solukluk
• Göz(ler)de ağrı
• Göz(ler)in farklı yerlere bakması
• Göz(ler)de kızarıklık
• Görme problemleri

Bu belirtiler farklı bir rahatsızlığa da işaret ediyor olabilir. Burada bir doktor kontrolü çok önemlidir.

• GENETİK DEĞİŞİKLİKLER / ETKEN FAKTÖRLER:

Araştırmacılara göre hastaların üçte biri kalıtsal retinoblastomaya sahip, yani vücuttaki bütün hücrelerde mutasyona uğramış RB1 geni mevcuttur (üreme hücreleri dahil). Diğer üçte ikilik kısımda ise kalıtsal olmayan retinoblastoma mevcuttur, yani değişmiş gen yalnızca göz hücrelerini etkilemiş durumdadır.

Kalıtsal retinoblastomalı bireyler değişmiş genin bir kopyasını ebeveynlerinin birinden almış olabilir veya sperm ya da yumurtada meydana gelen mutasyonun bir sonucu olabilir veya mutasyon döllenmeden sonra oluşmuş olabilir. Retinoblastomanın oluşabilmesi için mutasyona uğramış RB1 geni diğer gen ile birlikte retina hücrelerine yerleşmiş olmak zorundadır. İkinci mutasyon genelde çocukluk döneminde her iki gözü de etkileyecek biçimde meydana gelir.

Kalıtsal olmayan retinoblastomada ilgili gendeki mutasyona dair herhangi bir aile geçmişine rastlanmaz. Hasta bireyler RB1 geninin iki sağlıklı kopyasıyla birlikte doğarlar. Her iki kopya erken çocukluk döneminde retina hücrelerinde mutasyon geçirir. Kalıtsal olmayan retinoblastomalı bireyler bu genleri çocuklarına aktarmaz. Buna rağmen herhangi bir genetik test yapılmadan hastalığın kalıtsal olup olmadığını söylemek zordur.

Görülme Sıklığı

Her yıl yaklaşık 5.000 çocuk retinoblastomaya yakalanır. 15 yaş altı çocuklarda görülen kanserler arasında %4 lük kesimi retinoblastoma oluşturur.

Teşhis ve Tedavisi

Bir göz doktoru, retinoblastomayı teşhis etmek için eksiksiz bir tıbbi muayene yapacaktır. Doktor, retinoblastomanın göz çevresindeki diğer alanları etkileyip etkilemediğini görmek için görüntüleme testlerini kullanır. Tedavi, tümörün gözde nerede bulunduğuna ve nasıl göründüğüne göre değişebilir. Ama tanı koymak için biyopsi (mikroskop altında incelemek için tümörden bir parça alınması) yapılması çok tehlikelidir. Tümörün gözün dış kısmına yayılmasına neden olur.

Tümör ne kadar çabuk fark edilirse bütün kanser türlerinde olduğu gibi hastanın kurtulma şansı o kadar fazladır. Doktorlar genelde şu tedavi adımlarını izler:

1.Kemoterapi: Kemoterapi bir ilaç tedavisidir. Kemoterapi bir tümörü küçültmeye yardımcı olabilir, böylece kalan kanser hücrelerini tedavi etmek için başka bir tedavi kullanılabilir. Kemoterapi, göz küresinin dışına veya vücudun diğer alanlarına yayılmış kanserin tedavisinde de kullanılabilir.

1.Radyasyon Tedavisi:Radyoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için enerjiyi kullanır. Bazı durumlarda, küçük bir radyoaktif madde diski tümörün içine veya yakınına yerleştirilir. Bu disk, tümör hücrelerini öldürmek için bir süre orada tutulur. Diğer durumlarda, radyasyon vücudun dışından uygulanır. Büyük bir makine, tümörü hedef alan enerji atakları gerçekleştirir.

1.Lazer Tedavisi:Tümörü besleyen kan damarlarını yok etmek için bir lazer kullanılabilir.

1.Kriyoterapi(Soğutma Tedavisi): Son derece soğuk bir madde (sıvı nitrojen gibi) kanser hücrelerini dondurmak için kullanılır. Hücreler donduktan sonra madde uzaklaştırılır ve hücreler çözülür. Dondurma ve çözme işlemi tekrarlanır, böylece kanser hücreleri öldürülür.

1.Cerrahi Müdahale: Bir tümör diğer tedaviler için fazla büyüdüyse, göz küresini çıkarmak için cerrahi müdahale gerekebilir. Bu, kanserin vücudun diğer alanlarına yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Göz küresi çıkarıldıktan sonra, cerrah buraya yapay bir göz implantı yerleştirir. Göz kasları bu implanta bağlanır. Bu işlem sayesinde göz kasları bu gözü hareket ettirebilir. Ameliyattan birkaç hafta sonra, sağlıklı göze benzer yapay bir göz oluşturulabilir. Bu yapay göz ne yazık ki görme işlemini gerçekleştiremez. Ancak dışarıdan bakıldığı zaman son derece sağlıklı bir göz gibi gözükecektir. Çoğu çocuk zamanla bu duruma çok iyi uyum sağlar. Doğal göz ile yapay göz dışarıdan ayırt edilemeyecektir.

Retinablostoma Önlenebilir mi?

Retinoblastoma önlenememesine rağmen uygun tarama ve gözlemler neticesinde fark edilebilir ve daha fazla ilerlemeden hastaya tedavi uygulanabilir.

Kaynaklar

1. American Cancer Society

https://www.cancer.org/cancer/retinoblastoma/about/what-is-retinoblastoma.html

2. https://gozebak.com/retinoblastom.html
3. http://www.answers.com/Q/What_is_retinoblastoma
4. WebMD Cancer Health Center

https://www.webmd.com/cancer/what-is-retinoblastoma#1

5. https://patient.info/doctor/retinoblastoma-pro
6. Canadian Cancer Society

https://patient.info/doctor/retinoblastoma-pro

7. S. Library Of Medicine

https://ghr.nlm.nih.gov/condition/retinoblastoma

8. American Academy of Ophthalmology

https://www.aao.org/eye-health/diseases/retinoblastoma-treatment

Hastalığın Diğer İsimleri

• Rett’s sendromu
• RTT

Genel Bilgi

Rett sendromu ilk olarak Avusturyalı hekim Andreas Rett tarafından 1960 yılında tıbbi literatüre kazandılmıştır. RTT neredeyse sadece kızlarda görülen nörogelişimsel bir hastalıktır. Çok nadiren erkekleri de etkiler. Rett sendromu bebekler genellikle 6 ila 18 aylık olana kadar normal bir gelişim gösterirler. Sonradan konuşma, iletişim, koordinasyon ve diğer beyin fonksiyonlarında problemler oluşur. Ayrıca bu sendroma sahip çocuklarda el hareketlerinin kontrol edilememesi ve ataksi (kas koordinasyon bozukluğu) görülür. Bazı hastalarda otistik davranışlar, solunum düzensizliği, yeme ve yutma zorlukları, mikrosefali (kafatasının normalden küçük olması) büyüme geriliği ve nöbetler görülebilir. Rett sendromu X kromozomu üzerinde bulunan MECP2 geninde görülen bir mutasyondan dolayı oluşur. Rett ssendromunun ciddiliği bu mutasyonun lokasyonuna, tipine ve önemine göre değişir. Bu yüzden aynı yaşta olan aynı mutasyona sahip iki hastanın hastalığının şiddeti birbirinden çok farklı olabilir [1,2].

Figür 1: 15 yaşında Rett sendromu bir birey [5].

Hastalıkla İlişkili Genler

Neredeyse Rett sendromu vakalarının %90-95’i Xq28 (X kromozomu, q kolu, 28. band) lokusunda bulunan MECP2 genindeki mutasyonlardan dolayı oluşur. 200’den fazla mutasyon tanımlanmıştır. Bu mutasyonların %99 ‘u sporadik mutasyonlardır. Yani kalıtsal değildir [2].

Figür 2: MECP2 geni lokasyonu [6].

Figür 3: Kızlarda X-kromozomu inaktivasyonunun Rett sendromu oluşmasındaki etkisi [7].

Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler

MECP2 geni insan vücudundaki birçok genin aktivitesi düzenleyen bir proteini (metil-CpG-bağlayıcı protein 2) kodlar. MECP2 geninde olan mutasyonlar, vücuttaki fonksiyonel MECP2 protein seviyesinin azalmasına yol açarak diğer genlerin anormal bir şekilde fonksiyon göstermesine neden olur. Mesela gelişim esnasında susturulması veya kapatılması gereken bir gen eğer aktif olursa beyin gelişiminde bozukluğa yol açabilir. MECP2 proteinin fonksiyonu ve etkilediği genler tam olarak bilinmese de, Rett sendromunun çocukluğun erken döneminde normal beyin fonksiyonunu etkilediği düşünülmektedir [2].

Kalıtım Paterni/Deseni

Rett sendromu vakaların büyük bir çoğunluğu kalıtsal değildir. Bazı vakalarda normal kromozoma sahip ebeveynlerden birinin eşey hücresinde olan mutasyondan dolayı Rett sendromu görülebilir ve genellikle bu mutasyon baba kaynaklıdır. Ailelerin hastalıktan etkilenmiş bir çocuğu varsa diğer çocuğunun da Rett sendromu olma olasılığı yaklaşık %1’dir. Ancak nadir olarak birden fazla çocuk bu sendromdan etkilenebilir. Bu durum germline mozaizm kaynaklı olabilir. Bu durumda anne veya babanın yumurtalık veya testislerinde bulunan bazı eşey hücrelerinde MECP2 geni mutasyonu  vardır. Bu yüzden ailede Rett sendromu ailede olmasa da çocuklarda görülebilir. Çok çok nadir vakalarda anne random X kromozomu inaktivasyonuna sahip olabilir. Bu durumda anne MECP2 mutasyonu taşıyıcısıdır. Ya Rett sendromu belirtilerini göstermez ya da hastalıktan çok hafif bir şekilde etkilenir. Çocuklarında MECP2 mutasyonu görülme olasılığı %50’dir. Kadınlarda X kromozomu iki tane bulunur ve X kromozomu inaktivasyonu nedeniyle sadece bir X kromozomu ifade edilebilir. Eğer ilgili mutasyonu içeren X kromozomu birçok hücrede inaktif ise hastalık daha hafif olur. Tam tersi bir durumda ise hastalığın etkileri çok daha kötüdür. Erkeklerde bir tane X kromozomu olduğu için eğer anneden mutasyonlu geni aldıysa, bunu tolere edemez. Bu yüzden MECP2 mutasyonuna sahip erkek bebek taşıyan annelerin düşük yaptığı veya bebeğin ölü doğduğu düşünülmektedir [2].

Genetik Görülme Sıklığı

Rett sendromu neredeyse sadece kızlarda görülür. Birleşik Devletler’de yaşı 12 olan her 10 000 kızdan 1’inin Rett sendromu olduğu hesaplanmıştır [2].Belirti ve Semptomlar

Genellikle hastalıktan etkilenen çocuklar yaklaşık 6 ya da 18 aya kadar normal bir gelişim gösterir. Ancak, bu zamana kadar bebeklerde aşırı durgunluk, emmesinde ve ağlamasında zayıflık, hipotoni (kas yumuşaklığı) ve mikrosefali (kafatasının normalden küçük olması) görülebilir. 6 aylık ve 18 aylık süreç arasında göz kontağı kaybı, oyunlara ilgide azalma, sinirlilik, ağlama ve huysuzluk görülebilir.

1 ve 4 yaş arasında konuşma dili kabiliyeti ve el becerilerini kaybetmeye ve sonradan Rett sendromunun karakteristik özelliklerini göstermeye başlarlar. El ovuşturma veya sıkma, el çırpma, çığlık atma krizleri ve yatıştırılamayan ağlamalar da görülebilir. Ayrıca diş gıcırdatma, panik atak, titreme (tremor), apraksi (işlev yitimi) ve otistik benzeri semptomlar gelişebilir. Nöbetler bu zaman aralığında Rett sendromu bireylerde yaygındır [2]. Aşağıdaki figürde ve tabloda Rett sendromu bireylerde görülen semptomlar verilmiştir.

 

Figür 4: Semptomlar ve görüldükleri yaşlar [5].

Tablo 1: Rett sendromu bireylerde görülen semptomlar ve tanımları [8].

Semptom	Tanımı
Hastaların %80 – %99’unda görülen semptomlar
Apraksi	İşlev yitimi
Disfazi	Konuşma güçlüğü
Anormal EEG
Zihinsel engellilik (şiddetli)	Erken ve şiddetli mental gerilik
Mikrosefali	Normalden küçük kafatası
Nöbetler
Stereotipi	Tekrarlı hareketler
Hastaların %30 – %79’unda görülen semptomlar
Anormal diş çıkarma
Anormal metakarpal kemikler	El tarağı kemiğinin anormal bir şekilde uzun olması
Ataksi	Kas koordinasyon bozukluğu
Otizm
Serebral kortikal atrofi	Beyin hücrelerinde kayıp nedeniyle oluşan, beynin dış zarının boyutunda küçülme
Depresyon
Distoni	Kasların istem dışı seğirmesi
Solunum yetmezliği
Skolyoz	Bel kemiğinin anormal kıvrımı
Kısa boyluluk
Spastisite	İstemdışı kas kasılması ve kas sertliği

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

Rett sendromu tanısı, hastalığın karakteristik özelliklerinin tanımlanmasına dayalıdır. Aynı semptomlara neden olan diğer hastalıklar bazı testlerle bulunabilir. Rett sendromu, yapılan genetik testlerle MECP2 genindeki mutasyonlara bakılarak teşhis edilebilir.
Prenatal Tanı;

MECP2 geni Rett sendromundan sorumlu olduğundan prenatal tanı ile erken teşhis yapılabilir. RTT’ de epigenetik regulasyonların rolü olduğu bulunduğundan, tedavi imkanı sağlayabilir [3].

Tedaviler;

Rett sendromu tedavisi her bireye özgü semptomlara göre yapılmalıdır. Tedavinin, pediatristler, pediatrik nörologlar, gastroenterologlar, konuşma terapistleri, psikiyatristler, diyetisyenler gibi uzman doktorların bulunduğu bir takım tarafından yürütülmesi gerekebilir. Terapiler her hastaya göre değişebilir ancak bazı terapiler çocuk hastalar arasında yaygındır. Örneğin, maksimum kalori alımını sağlamak için besin takviyeleri yapılabilir. Bazı vakalarda, mideye tüp takılması gerekebilir. Bazı ilaçlar Rett sendromuyla ilişkili nöbetler, anksiyete, uyku bozukluğu, nefes problemleri, tekrarlı el hareketleri ve sindirim sistemi anormallikleri gibi semptomların tedavisi için kullanılabilir. Bazı ilaçlar ise spastisite için kullanılabilir. Uzamış q-t aralığı olan bireyler bir kardiyoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Bu bireylerin durumlarını kötüleştirebilecek bazı medikasyonlardan kaçınmaları gerekebilir. Skolyoz Rett sendromu hastaları arasında yaygın bir durumdur [2]. Spinal füzyon cerrahisi uygulanması hastaların yararına olabilir. Skolyozun yönetimi için tavsiyelerin bulunduğu bir makale dikkate alınmalıdır (Downs et al 2009).

Kaynakça

1. Rett syndrome – Genetics Home Reference – NIH. (n.d.). Retrieved from https://ghr.nlm.nih.gov/condition/rett-syndrome#
2. Rett Syndrome. (n.d.). Retrieved from https://rarediseases.org/rare-diseases/rett-syndrome/
3. RETT SYNDROME; RTT. (n.d.). Retrieved from https://www.omim.org/entry/312750?search=rett syndrome&highlight=syndromic syndrome rett
4. Marr, C., Leonard, H., Torode, I., & Downs, J. (2015). Spinal fusion in girls with Rett syndrome: post-operative recovery and family experiences. Child: care, health and development, 41(6), 1000-9.

Figürler

5. Rett syndrome. (n.d.). Retrieved from https://www.nzord.org.nz/living-with-a-rare-disease/featured-rare-disease/rett-syndrome
6. Team, G. (n.d.). Rett Syndrome. Retrieved from https://edu.glogster.com/glog/rett-syndrome/1x3ub4519ru
7. Tag Archive. (n.d.). Retrieved from https://rettsyndrome.wordpress.com/tag/jeannie-lee/

Tablolar

8. Rett syndrome. (n.d.). Retrieved from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/5696/rett-syndrome