SPONDİLOMETAFİZYAL DİSPLAZİ – Nadir Hastalıklar

Kübra SEYHAN

Genel Bilgi

Spondilo “omurga”, metafiz “kemiğin büyüme plakasını (kemiğin çocukluk döneminde büyüyen kısmı)” içeren geniş kısmını ifade etmektedir. Displazi “anormal büyüme” anlamına gelmektedir.^[1] Yaklaşık olarak kişi iki yaşındayken tespit edilen, yürüme ve büyüme bozuklukları ile ilişkili heterojen bozukluk grubu olarak değerlendirilen nadir genetik hastalıktır.^[2]

Genetik Değişiklikler/Etken Faktörler

Spondilometafizyal Displazi birçok farklı tipte görülmekte olan bir nadir hastalıktır. Bu tipler belirti ve semptomlar bakımından ortak noktaları olsada farklılık gösterebilmektedir. Bazıları şu şekildedir:

Spondilometafizyal Displazi, Kozlowski Tipi

Diğer isimler:

Dismorfizm artrogripozis iskelet olgunlaşması ileri;
Jequier Kozlowski iskelet displazisi;
Jequier-Kozlowski sendromu; SMD Kozlowski tipi;
İskelet displazisi Jequier-Kozlowski tipi

Spondilometafizyal Displazi, Kozlowski tipi gövdeyi tutan boy kısalığı ile karakterize olan bir otozomal dominant kemik hastalığıdır. Genellikle erken çocuklukta, düzensiz boy ile zayıf büyüme ve eğik bacaklı olma durumundan kaynaklı olarak paytak yürüyüş fark edildiğinde başlamaktadır. Eklemlerin erken osteoartriti (kireçlenme) de yaygındır. Küçük eller ve parmaklar, omurga deformiteleri ve kısa omu, hafif metafiz değişiklikleri, kemikleşmede ciddi gecikme, kare, kısa, alevlenmiş iliak kanatlar (pelvik kemiğinin en geniş kısmı) görülmektedir.^[3]

Spondilometafizyal Displazi Cezayir Tipi

Diğer isimler:

Japon tipi spondilometafizyal displazi;
Schmid metafizyal disostoz;
Spondilometafizyal displazi Schmidt tipi;
Şiddetli genu valgum ile birlikte spondilometafizyal displazi

Boy kısalığı, miyop, küçük pelvis, ilerleyici kifoskolyoz, bilek deformitesi, şiddetli genu valgum, kısa uzun kemikler ve orta dereceli spinal değişiklikler ve el ve ayaklarda minimal değişikliklerle birlikte şiddetli metafizyal displazi ile karakterizedir.^[4]

Spondilometafizyal Displazi Köşe Kırığı Tipi

Diğer isimler:

Spondilometafizyal displazi Sutcliffe tipi;
Sutcliffe SMD’si;
Sutcliffe tipi spondilometafizyal displazi

Boy kısalığı, gelişimsel koksa vara, progresif kalça deformitesi, uzun tübüler kemiklerin simüle “köşe kırıkları” ve vertebra gövdesi anormallikleri ( çoğunlukla oval vertebra gövdeleri) ile ilişkili bir iskelet displazisidir. Metafiz köşe kırığı, uzuv ağrısı, ortak hareketliliğin sınırlandırılması, yüzün sağ ve sol tarafları arasında asimetri, yüksek damak, sivri çene, şaşılık, diş anormalliği, kırık oluşumuna karşı duyarlılığın artması, çıkıntılı kulak, demir eksikliği anemisi gözlenmektedir.^[5]

Spondilometafizyal Displazi A4 Tipi

Orantısız boy kısalığı, şiddetli femur boyun deformitesi, belirgin metafiz anomalileri ve ön dil benzeri deformiteye sahip ovoid vertebra gövdelerinden oluşan platispondili ile karakterize edilen nadir görülen bir primer kemik displazisi bozukluğudur.^[6]

Spondilometafizyal Displazi Sedaghat Tipi

Diğer isimler:

Ölümcül metafiz displazisi.^[7]

Hafif ekstremite kısalması, platispondili, gecikmiş epifiz ossifikasyonu, düzensiz iliak krestleri ve pulmoner kanama ile karakterize ciddi metafiz kondrodisplazisi ile karakterize nadir görülen ölümcül bir hastalıktır. Etkilenen bebeklerde şiddetli hipotoni ve kardiyorespiratuar problemler görülür; çoğu solunum yetmezliği nedeniyle doğumdan sonraki günlerde ölür. Kardiyak anormallikler arasında iletim kusurları, tam kalp bloğu ve yapısal anomaliler bulunur. SMDS’li bebeklerin yarısında, korpus kallozum agenezisi, belirgin frontotemporal pakigiri, basitleştirilmiş giral patern, kısmi lizensefali ve şiddetli serebellar hipoplazi dahil olmak üzere anormal nöronal göç ile uyumlu merkezi sinir sistemi malformasyonları olduğu bildirilmektedir.^[8]

Diğer isimler:

Spondilometafizyal displazi Richmond tipi

Şiddetli boy kısalığı, torakolomber kifoskolyoz ve kontraktürlü genişlemiş eklemlerle karakterize, nadir görülen bir primer kemik displazisi hastalığıdır. Psikomotor gecikme ve zihinsel engellilik de ilişkili olabilmektedir. Radyografik özellikler arasında düz vertebra gövdeleri, uzun kemiklerin ve iliak kretlerin metafizlerinin dantelli kemikleşmesi ve kafa tabanının belirgin sklerozu yer almaktadır.^[9]

Spondilometafizyal Displazi Koni – Çubuk Distrofisi (SMD-CRD)

Spondilometafizyal displazi koni- çubuk distrafisi, iletimi otozomal çekinik olan bir nadir genetik hastalık tipidir.^[10] Bu tipte retina incelmesi, görme bozukluğu, kornea berraklığında azalma, nistagmus (istemsiz, hızlı, ritmik göz hareketleri), zihinsel engellilik gibi belirtileri görülmektedir.^[11]

Belirti ve Semptomlar

Bozukluklar, şiddetli kısa boy, omurga kolonunun anormalliği, orantısız kısa boy, koksa vara (boyun ile femur şaftı arasındaki açının 120° altına düşmesi), yürüme bozukluğu, genu varum (parantez bacak), brakidaktili (parmak kısalığı), genu valgum (X bacak), kifoz (omurganın öne eğrilmesi), platispondili (düzleşmiş omurlar), miyop, skolyoz (omurganın yana eğriliği), belirgin kalça ve diz metafiz lezyonları ile karakterize edilmektedir. Farklı spondilometafiz displazisi formları bulunmaktadır. Bunlar etkilenen metafizlerin tutulumunun lokalizasyonu ve ciddiyeti ile ayırt edilebilmektedir. En yaygın form Kozlowski tipi spondilometafizyal displazidir. ‘Köşe kırığı’ veya Sutcliffe tipi olarak adlandırılan spondilometafizyal displazi formu, çok şiddetli koksa vara ile sonuçlanır. Daha nadir bir formda (Cezayir veya Schmidt tipi) diz tutulumu daha baskın görünmektedir. Spondilometafizyal displazi, fasiyal dismorfizm ve dentinogenez imperfekta gibi diğer klinik belirtilerle birlikte de ortaya çıkabilmektedir.^[2]

Genetik Görülme Sıklığı

Prevalansının 1/100.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir.^[2]

Kalıtım Paterni/Deseni

Hastalığın birçok tipi olması sebebiyle kalıtım paterni farklılık göstermektedir. Kozlowski tipi spondilometafizyal displazi, otozomal dominant bir şekilde ve ayrıca ‘köşe kırığı’ veya Sutcliffe tipi ve Cezayir (veya Schmidt) tipi olarak adlandırılan spondilometafizyal displazi şeklinde iletilir. Bazı ılımlı formların da genellikle otozomal dominant özellikler olarak aktarıldığı görülmektedir. Tip A4 ve retinitis pigmentosa ve optik atrofi ile ilişkili bir eksenel tip dahil olmak üzere çeşitli otozomal resesif formlar da tanımlanmıştır. X’e bağlı iletimi olan bir spondilometafizyal displazi formu da bildirilmiştir.^[2]

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler

Teşhis:

Boyun, omurga, alt ekstremiteler ve pelvisin röntgeni
Kordun sıkıştırılıp sıkıştırılmadığını değerlendirmek için omuriliğin MRI taramaları
Kıkırdak değerlendirmek için kalçalara bir boya enjekte edilen artrogramlar

Tedavi:

Spondiloepifizyal displazi tedavisi, ilişkili ortopedik koşullara bağlı olarak değişir ve şunları içerebilir:

Servikal füzyon ve servikal omurganın (boyun) olası dekompresyonu – halo ve yelek gerektirebilir
Erken yakalanırsa skolyoz ve kifoz için destek
Skolyoz ve kifoz için spinal füzyon
Yanlış hizalamayı ve/veya subluksasyonu düzeltmek için kalça osteotomisi (kısmi çıkık ve kalça fleksiyon kontraktürleri)
Ayak deformiteleri için döküm
Özelleştirilmiş toplam eklem değiştirmeleri.^[12]

Hastalıkla İlişkili Genler

Hastalık Tipi	İlişkili Gen
Spondilometafizyal displazi, Kozlowski tipi	TRPV4
Spondilometafizyal displazi Cezayir tipi	COL2A1
Spondilometafizyal displazi köşe kırığı tipi	FN1
Spondilometafizyal displazi Sedaghat tipi	GPX4
Spondilometafizel Displazi, Pagnamenta Tipi	PRKG2
Spondiloepimetafizal Displazi, Strudwıck Tipi	COL2A1
Knıest Displazi	COL2A1
Spondilometafizel Displazi, Megarban-Dagher-Melkı Tipi	PAM16
İmmün Disregülasyonlu Spondiloenkondrodisplazi	ACP5
Spondilometafizel Displazi, Eksenel Tip	CFAP410
Spondilometafizyal Displazi Koni – Çubuk Distrofisi	PCYT1A