Tanım
Asit amltaz eksikliği, vücut hücrelerinde glikojen adı verilen kompleks bir şekerin birikmesiyle oluşan kalıtsal bir hastalıktır. Bazı organ ve dokulardaki, özellikle de kaslardaki glikojen birikimi, bu organ ve dokuların normal işlev görmesini engeller.
Araştırmacılar, şiddet ve görüldüğü yaş açısından farklı olan üç tip Asit maltaz eksikliği tanımlamışlardır. Bu tipler, klasik çocukluk çağı başlangıçlı, klasik olmayan çocukluk çağı başlangıçlı ve geç başlangıçlı olarak bilinir.
Çocukluk çağı başlangıçlı Asit maltaz eksikliği klasik şekli doğumdan sonraki birkaç ay içinde başlar. Bu hastalığa sahip olan bebekler tipik olarak kas güçsüzlüğü (miyopati), zayıf kas tonu (hipotoni), büyümüş karaciğer (hepatomegali) ve kalp kusurlarıyla karşılaşırlar. Etkilenen bebekler ayrıca kilo almada sorun yaşayabilir , beklenen şekilde gelişim gösteremeyebilir ve nefes almada sorun yaşayabilirler. Eğer tedavi edilmezse, Asit maltaz eksikliği bu formu hayatın ilk yılında kalp yetmezliğine bağlı ölüme neden olur.
Çocukluk çağı başlangıçlı Asit maltaz eksikliği klasik olmayan formu genellikle 1 yaşında ortaya çıkar. Hastalığın bu formu gecikmiş motor becerileri (boyun eğme ve oturma gibi) ve ilerleyici kas güçsüzlüğü ile karakterizedir. Kalp anormal derecede büyük olabilir (Kardiyomegali) ancak etkilenen kişiler genellikle kalp yetmezliği yaşamamaktadır. Bu hastalıkta görülen kas güçsüzlüğü ciddi solunum problemlerine yol açabilir ve hastalığın görüldüğü çocukların çoğu sadece erken çocukluk döneminde yaşayabilir.
Asit maltaz eksikliği geç başlangıçlı tipi, çocukluk, ergenlik veya erişkinliğin son dönemlerine kadar belirgin olmayabilir. Geç başlangıçlı Asit maltaz eksikliği genellikle bu bozukluğun çocukluk çağı başlangıçlı formlarından daha hafiftir ve kalbi etkilemesi daha az olasıdır. Geç başlangıçlı Asit maltaz eksikliğine yakalanan bireylerin çoğunda, solunumu kontrol eden kaslar da dahil olmak üzere özellikle bacaklarda ve gövdede ilerleyici kas güçsüzlüğü görülür. Hastalık ilerledikçe, solunum sorunları solunum yetmezliğine neden olabilir.
Sıklık
Asit maltaz eksikliği, Birleşik Devletlerde yaklaşık olarak 40.000 kişide 1 görülür. Bu hastalığın görülme oranı farklı etnik gruplar arasında değişmektedir.
Genetik Değişim
GAA genindeki mutasyonlar Asit maltaz eksikliğine neden olur. GAA geni, asit alfa-glukozidaz (asit maltaz olarak da bilinir) adı verilen bir enzimin üretilmesi için talimatlar veren bir gendir. Bu enzim, hücreler içinde geri dönüşüm merkezleri olarak işlev gören lizozomlarda aktiftir. Enzim genellikle glikojeni, çoğu hücrenin ana enerji kaynağı olan ve daha basit bir şeker olan glikoza dönüştürür.
GAA genindeki mutasyonlar, asit alfa-glukozidazın glikojeni etkili bir şekilde parçalamasını engeller ve glikojenin lizozomlarda toksik seviyelere ulaşmasına neden olur. Bu birikim vucutta bulunan organlara ve dokulara, özellikle de kaslara zarar verir bu da Asit maltaz eksikliğinin ilerleyici belirtilerine ve semptomlarına yol açar.
Kalıtsal Yapı
Bu durum otozomal resesif bir kalıptan kalıtılır; bu da genin iki kopyasının da her bir hücrede mutasyona uğradığı anlamına gelir. Otozomal resesif durumda olan bir bireyin ebeveynleri, mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak genellikle durumun bulgu ve belirtilerini göstermezler.
Kaynakça
1) https://www.omim.org/
2) https://rarediseases.info.nih.gov/diseases
3) https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php
4) https://ghr.nlm.nih.gov/condition
5)https://rarediseases.org/for-patients-and-families/information-resources/rare-disease-information/